Dvöl - 01.07.1940, Blaðsíða 69

DVÖL
227
að nægur var metnaður manna
til að sýna hrossaræktinni allan
sóma. Einnig segir sagan, að Eið-
faxi var fluttur til Noregs sem
víghestur. Kemur hér hið sama
fram og í Noregi, að beztu hest-
arnir eru látnir ógeltir, svo þeir
gætu orðið nafnkenndir víghest-
ar; er því ekki að efa hrossakyn-
bæturnar, sem leiða af hestavíg-
unum.
Þá studdi það og fornmenn við
kynbæturnar, að þeir tömdu stóð-
hesta sína til reiðar, svo reynsla
fékkst á, hvort dugur væri í þeim
eða ekki. Ljós vottur þessa er
sagan af Ófeigi í Skörðum, er hann
heimsótti Guðmund ríka við þrí-
tugasta mann. Riðu þeir allir stóð-
hestum. Þó að þessu væri hagað svo,
til að gera Guðmundi viðtökurnar
erfiðar, segir þó sagan, að 30
stóðhestar tamdir voru til í Þing-
eyjarsýslu, svo líklegt er, að tamd-
ir stóðhestar hafi verið til í þeim
héruðum, sem betur voru fallin til
hrossaræktar.
Þá segir Þorskfirðingasaga frá
því, að Gull-Þórir hafi þegið kinn-
skjóttan hest að gjöf austur á
Gautlandi. Er hann þar sagður
„gauzkur hlaupari", og nefndur
Kinnskær. Var hann „alinn á
korni, sumar og vetur. Þessum
hesti reið Þórir yfir Þorskafjörð,
hvort er var flóð eða fjara, og var
hann gersemi mikil“. Á Gautlandi
voru í þennan tíð ekki meiri
hlaupahestar en víða annars stað-
ar í Svíþjóð og Noregi, og korngjöf
að vetrarlagi var þá mjög fágæt
þar, hvað þá að sumarlagi. Bendir
þessi fóðurkrafa hestsins á, að
hann hafi ekki verið ættaður af
Gautlandi, heldur sunnan eða
austan yfir Eystrasalt, og má það
vel vera,því aðþá varþar víða góður
hestakostur, t. d. í Garðaríki. —
Líklegt er, að mikil kynbót hafi
orðið af Kinnskæ, því margir
Austurlendingar hafa orðið kyn-
sælir hér vestur í álfunni, og víst
var fyrsti ættliðurinn góður, yngri
Kinnskær, því að honum reið Þórir
yfir Þorskafjörð hvort sem var
flóð eða fjara, eins og föður hans.
Þá sýnir sagan um Kinnskæ, að
svo voru gæðingar virtir mikils
hér, að þeir eru fluttir út hingað
eftir að landið er albyggt, og því
nógir hestar, aðeins af þvi að þeir
voru metfé.
Kynbótunum var venjulega svo
hagað í fornöld, að hrossabónd-
inn átti hóp af hrossum, sem
nefndur var stóð. í hverju stóði
var 1 stóðhestur og 2—6 hryssur.
Er líklegt, að ýmsir bændur hafi
látið kynbótahrossin ganga í girð-
ingum, ef ekki voru fyrir hendi
afskekktir hagar, því að víða voru
þá afgirt stór svæði, og gamalt er
máltækið, að „garður er granna
sættir". Þá hefir1 það og stutt kyn-
bæturnar, að fullorðnir stóðhest-
ar verja ætíð öðrum hestum að
koma í þann hóp, sem þeir ráða
fyrir.
Stóðhrossin voru oftast samval-
in að lit, og þóttu metfé. Fornsög-