Búnaðarrit - 01.01.1943, Blaðsíða 116
114
B U N A1) A R R 1 T
„Götulýsing kom fyrst 1870. Á vegunum var þá
engin götumynd orðin, þeir voru ófærir hvenær sem
rigndi. Þá var þar nær eingöngu kynt mó. — Ofnar
voru víðast á betri hæjum, a. m. k. einn svonefndur
„Bíleggjari“, það var ferkantaður kassi, sem stóð á
tréfæti. Kol þekktust ekki, því eldávélar voru ekki
til nenia á efnuðustu heimilum. Þá voru eldstæðin
lilaðin upp úr steini, og potturinn var settur á hlóð-
irnar. Ljósmatur var aðallega tólgarkerti og síðar
sleinolía, brenndri á litlum lömpum. Grútarlampar
voru enn almennir í kotunum. Margir bæir voru ekki
óvistlegir. Fyrst göng með moldargólfi, eldhús úr þeim,
annað hvort við cndann eða til hægri, en til vinstri
var stofan með trégólfi og tréþyljum, venjulega með
0 rúðna glugga. Sumir bæirnir voru tvíloftaðir og
tréstigi upp að ganga. Loftinu var þá venjulega skipt
i 2 herbergi, með tréþili og hurð á milli. í slíkum bæj-
um var venjulega þríbýli og höfðu allar fjölskyld-
urnar aðgang að sama eldhúsinu, og var þá vanalega
undir konunum komið hvernig sambúðin gafst. Inn-
anstokksmunir voru borð, undir glugga, 2—-3 stólar
úr tré, bekkur og kommóða. Sængurfötin fóru auð-
vitað eftir getu manna, en hjá fátæklingum voru þau,
marhálmsdýna neðst, hálmur eða hey, ein rekkju-
voð og brekán. Um nokkra híbýlaprýði í kofunum
var ekki að ræða. Sumir kofarnir voru svo lélegir,
að menn hefðu nú hikað við að stinga þar inn góð-
hestum sínum.“
Á eftir ]>essu keinur nánari lýsing af kotunum og
kjörum fátæklinganna, og er hún ömurleg. Þessi lýs-
ing á fátæklinni mun hafa átt við i kaupstöðum og
sjóþorpum, scni þá voru að rísa upp. Það má full-
yrða að fátæktin og vesöldin var meiri þarna, þar
sem þéttbýli var að myridast, og óþrifin meira áber-
andi en i strjálbýlinu til sveitanna.
í Reykjavik stóð þá mikil breyting fyrir dyrum. í