Straumar - 01.04.1930, Page 14

8
STRAUMAR
Og menn taka við henni fagnandi án þess að gjöva sér
ljóst, að hún hlýtur að leiða til byltingar á ytri högum
mannanna.
Raunvísindin skapa ný viðhorf, nýja starfs- og lífs-
háttu. Á annan bóginn leiða þau til aukinnar yfirdrottn-
unar mannsins yfir náttúrunni, ljúka upp leyndardómum
hennar og gefa mönnum færi á að hagnýta sér þá. Þetta
verður grundvöllurinn undir stóriðju þjóðanna og auð-
valdi nútímans. En á hinn bóginn ríða þau trúaihug-
myndum miðaldanna og hugspekinni að íullu. Þau
sprengja mörg hundruð ára gamlar umgerðir af hugsun
mannanna. Raunsæi verður ríkjandi stefna í listum, bók-
menntum og jafnvel trúarbrögðum. Þetta kom alveg af
sjálfu sér. Það var eðlilegt og óumflýjanlegt hugarástand
þeirrar kynslóðar sem lagt hafði heiminn undir sig að
nýju með raunvísindum sínum. Mennirnir voru þá eins og
enn, börn sinna eigin athafna. Og meðan því er alment
trúað, að einkaauðvaldsskipulagið beri þjóðirnar í heild
sinni til aukinnar farsældar, þykir engum neitt við þetta
að athuga. Raunsæið er tízka og mentamennirnir ganga
þar í broddi fylkingar. Það kemur upp með vestrænum
þjóðum ný vísindaleg menningarviðleitni, en enn sem
komið er lætur enginn sig dreyma um raunvísindalega
úrlausn á þjóðmálefnum.
En raunsæi er ekki skoðun. Það er andlegur eigin-
leiki, hæfileikinn til þess að taka umhverfi sitt til rök-
rænnar athugunar. Ýmsir fora að sjá hvar lenda
muni um auðvaldsfyrirkomulagið, og þeir taka að krefj-
ast þess, að sama vísindavit verði látið ráða í skipulags-
málum manna, sem beitt hafði verið til þess að uppgötva
lögmál náttúrunnar og leyndardóma, og draga áður óþekt
auðæfi úr skauti jarðar. Yfirstéttirnar kippast til og sjá
sér hættu búna. Og eins og jafnan fyr, er svo stendur
á, taka þær að breiða það út með öllum þeim tækjum, sem
þær eiga ráð á, að skipulag mannfélagsmála skuli vera
hið sama, siðgæði hið sama, trúarskoðanir hinar sömu og
verið hafði. Það er friðheilagt, undanþegið frjálsri rann-
sókn, annars sé alt í voða. En vísindin eiga eftir sem áð-