Morgunn - 01.06.1987, Blaðsíða 42

í lok 19. aldar fékk ungur læknir áhuga á rannsóknum Reic-
henbachs, en það var Walter J. Kilner, sem þá starfaði við St.
Tómasarsjúkrahúsið í Londan. Aðallega beindist áhugi hans að
þeirri útgeilsun segulsins og mannslíkamans, sm hinir skyn-
næmu sáu. Röntgengeislarnir höfðu þá nýlega verið uppgötvað-
ir og urðu læknar St. Tómasarsjúkrahússins fyrstir til þess að
nota þá í hagnýtum tilgangi. Árið 1897 og þar á eftir var starf
röntgendeildar við sjúkrahúsið komið í fullan gang. Eiginleiki
röntgengeislans að lýsa í gegnum hið þétta efni mannslíkamans
og leiða í Ijós beinagrind hans vakti bæði áhuga og aðdáun hin
unga læknis, en einnig vöktu rannsóknir Röntgens og Blanlots
á áhrifum röntgengeisla á ýmis sjálflýsandi efni eins og t. d.
kalksúlfíð, athygli hans. Allt varð þetta til þess að örva ímynd-
unarafl Kilners. Hann komst loks að þeirri niðurstöðu að út-
geislun hlyti að vera, ekki aðeins frá hendi mannsins, heldur frá
öllum líkamanum, ef hægt væri að skoða hann í gegnum til þess
hæf efni, sem gætu gefið svipaðan árangur og þann sem greina
mátti þegar röntgengeislum var beint að lýsandi efnum.
Kilner byrjaði að gara tilraunir með sérstakt litarefni úr kol-
tjöru (dicyanine), sem hefur áhrif í þá átt að gera augun næmari
fyrir útfjólublárri geislun. Upplausn af litarefni þessu lét hann
síðan milli tveggja glerplatna og notaði það sem sjóngler. Þegar
hann horfið í gegnum litarupplausnina á mannslíkamann, sá
hann greinilega „svið“ umlykja líkamann, sem skiptust í tvennt
eftir innri gerð og náðu nokkuð út fyrir líkamann.
„Innra sviðið“ fylgdi nákvæmlega útlínum líkamans, en „ytra
sviðið“ náði um það bil 30 sm eða meira út frá líkamanum og
var egglaga.
Það sem er athyglisvert í þessu sambandi er að aðeins sumir
þeirra, sem með Kilner störfuðu, auk hans sjálfs, sáu þessa
geislun. Því vaknar sú spurning hvort áhrif þessa efnis hafi að-
eins örvað skyggnigáfu, sem þegar hafi verið fyrir hendi hjá
Kilner og samstarfsfólki hans, en vitað er að þetta litarefni gerir
auganu kleift að skynja út fyrir venjulegt litróf ljóssins. Kilner
gerði á þessu margar tilraunir og sá hann stundum breytingar á
geislaviðinu, þegar um sjúkdóm var að ræða. Hann greindi
einni ákveðnar breytingar í sambandi við ákveðna sjúkdóma.
40
MORGUNN