Saga - 1987, Síða 193

SAMVINNUFÉLAG ÍSFIRÐINGA
191
veSar gengu bátar félagsins úr sér, viðhald þeirra varð kostnaðarsamt
°g bilanir tíðar. Eftir stríð varð ljóst að þeir hentuðu ekki lengur til
hefðbundinna veiða. Verður hér felld niður frásögnin af sögu Sam-
vinnufélags ísfirðinga, því að blómatími þess var liðinn, og aldrei
færðist líf í það aftur, heldur lagðist það í dásvefn á sjötta áratugnum,
og hefur ekki rumskað síðan.
Þannig dagaði það hljóðlega uppi, öfugt við hávaðann og kraftinn
sem einkenndi það í upphafi, er ísfirskir sjómenn og verkafólk undir
forystu alþýðuflokksmanna stofnuðu fyrsta útgerðarsamvinnufélag á
Islandi.
V. Niðurlag
Samvinnufélag ísfirðinga var stofnað 22. desember 1927. Að því
stóðu forystumenn Alþýðuflokksins á ísafirði og skipstjórar, sjómenn
°g verkafólk í bænum. Félagið lét smíða 7 vélbáta, 40—45 lestir að
stærð, í Noregi og Svíþjóð á árunum 1928 og 1929. Báru þeir allir
-bjarnar nöfn.
Samvinnufélagið var stofnað eftir að útgerð frá ísafirði hafði beðið
mikið afhroð og allir stærstu atvinnurekendur í bænum hætt starf-
semi, skipin verið seld eða flutt burt úr bænum. Útgerðarmálin voru
nátengd pólitískum væringum jafnaðarmanna og íhaldsmanna í
kaupstaðnum. Útgerðin var í höndum einkaaðila allt til þess er hún
hrundi á árunum 1926-28. Samvinnufélagið varð til sem andsvar við
þeim aðstæðum.
Alþýðuflokksmenn tóku þann kost að stofna til útgerðar á sam-
vinnugrundvelli, fremur en hefja útgerð fyrir reikning bæjarins, þó
svo að flokkurinn hefði á stefnuskrá sinni þjóðnýtingu stórútgerðar.
Hefðbundin vélbátaútgerð frá ísafirði var stunduð á bátum 20-40
tonn að stærð, og hefur alþýðuflokksmönnum ekki litist nægilega vel
a að reka hana á vegum bæjarfélagsins.
Alþýðuflokkurinn veitti minnihlutastjórn Framsóknarflokksins
hlutleysi á alþingi árin 1927-31 gegn því að fá stuðning við nokkur
áhugamál sín á sviði félagsmála. Þessir tveir flokkar stóðu saman að
því árið 1928 að veita ríkissjóði heimild til að ábyrgjast lán til handa
Samvinnufélagi ísfirðinga. Án þess hefði félagsmönnum þess ekki
tekist að eignast hinn glæsilega flota sinn.
Bátar Samvinnufélagsmanna stunduðu þorskveiðar með línu vetur