Saga - 1987, Page 228

226
RITFREGNIR
Einn mesti ljóður á þessari bók er að ekki eru tilvísanir í heimildir. Þannig
víkur höfundur að spennandi þáttum úr sögu Reykjavíkur eða erlendum
skipulagshugmyndum en skilur áhugasama lesendur eftir vegalausa án til-
vísana í frekari heimildir. Hér skilur á mOli fræðilegrar uppsetningar og
alþýðlegrar myndabókar. í bókarlok eru tvær skrár um „nokkrar helstu
heimildir." Þar eru annars vegar almenn rit svo sem bækur Árna Óla og Þor-
steins Thorarensens og hins vegar sérrit. Um sérritin segir höfundur að mörg
þeirra séu aðeins fjölrit og ekki fáanleg á öllum bókasöfnum og væri helst að
leita þeirra í skipulagsstofnunum. Þau rit sem eru fáanleg á bókasöfnum
hefði höfundur getað flokkað með almennum ritum. Til að auðvelda lesend-
um leitina að sérritunum hefði höfundur getað bent á hvar þeirra væri að
leita. Að öðrum kosti getur leitin að heimildum orðið býsna löng. Stutt skra
er yfir heimildir ljósmynda. Mjög víða vantar upplýsingar um hvaðan kort
eru fengin svo og uppdrættir, og sjá má, að hvorugt er eftir höfundinn. Við
hverja mynd og hvern uppdrátt hefði átt að vísa í heimild. Þá hefði verið til
mikilla bóta að hafa nafnaskrá og ennfremur atriðisorðaskrá. Lokaorðum og
heimildum er troðið á síðustu blaðsíðu bókarinnar og er letrið smækkað til að
koma efninu fyrir. Þetta er stílbrot. Lokaorðin hefðu mátt vera ítarlegri eða
eins konar samantekt á því sem fram kemur í bókinni. Hér hefði verið betra
að bæta tíundu örkinni við og stækka bókina, þá hefði einnig fengist meira
svigrúm annars staðar.
Fjöldi korta er í ritinu og sýna þau mismunandi hugmyndir að skipulagi og
landnýtingu. Höfundur gerir ekki athugasemdir við það fyrirkomulag borg-
arstjórnar að færa út landamæri borgarinnar án heimildar. Þannig má greina
á skipulagsuppdrætti frá árinu 1972, á bls. 80-81, landamerki milli Reykja-
víkur og Mosfellshrepps með beina línu upp í Úlfarsfell. Á skipulagsupp-
drætti frá Þróunarstofnun Reykjavíkurborgar frá 1977 (bls. 72-73 og síðar)
hefur Borgarskipulagið fært út borgarmörkin. Mosfellshreppur mun hafa
gert skriflega athugasemd við þessi landamerki án þess að fá nokkur svör fra
stórabróður. Margar myndir eru í bókinni og prentast þær flestar vel. Á 144
blaðsíðum eru 205 myndir og kort. Sum kortanna myndast klessulega en
önnur mjög vel. Myndir sem teknar voru um aldamót prentast oft betur en
þær sem höfundur hefur tekið á síðustu árum. Frágangur smáatriða og próf-
arkalestur hefði getað verið betri.
Málfar er lipurt og víða er komist vel að orði. Sums staðar er frásögnin svo
spennandi að það er ekki fyrr en í kaflalok sem gefst tími til að lesa kortin,
myndir og skýringartexta sem eru þó fyrirferðarmikill hluti bókarinnar. Þo
svo að ýmislegt gagnrýnisvert hafi verið tínt til þá situr hitt eftir að bókin er
ekki aðeins söguleg handbók fyrir skipulagsfræðinga heldur getur hún kom-
ið að góðum notum við kennslu, til dæmis í skipulagsfræði, sögu og landa-
fræði, auk þess að vera skemmtileg og fróðleg aflestrar fyrir alla áhugamenn.
Þeir Trausti Valsson og Þorsteinn Thorarensen eiga þakkir skildar fyrir að
koma þessari bók út á afmælisári Reykjavíkur. Við bíðum eftir framhaldinu.
Magnús Guðmundsson