Saga - 1987, Qupperneq 231

RITFREGNIR
229
um þriðjung þess og fjalla um síðara stríðið, þ.e. aðdraganda þess og striðið
sjálft. Lítið er fjallað um nýlendur í Afríku og Asíu hér en boðað að það verði
gert í 12. bindi sem er ekki komið út þegar þetta er skrifað.
Kaflinn um rússnesku byltinguna finnst mér afar ómerkilegur og reyndar
virðast kaflarnir um Sovétríkin samdir í hálfgildings Stalínsfyrirlitningu sem
er ódýr leið þegar skrifað er um Sovétríkin. Um griðasáttmála Sovétmanna
°g Þjóðverja segir (92): „Samt kusu Sovétmenn griðasáttmála við Þjóðverja
sumarið 1939 fremur en bandalag við vesturveldin". En lítið er sagt frá því að
vesturveldin hafi þvælst fyrir í tilraunum til samninga við Sovétmenn. Þegar
kemur að sérsviðum höfundar, fasismanum og hernámspólítík Þjóðverja,
verður umfjöllunin vandaðri og meira að segja vinsamlegri, einkanlega um
fasista á Ítalíu. Frásögnin um nasista í Þýskalandi er líka skilmerkilega samin
svo og um heimsstyrjöldina síðari.
Smáspörð má finna. Franklin Roosevelt er sagður hafa boðið sig fram í
þriðja skipti 1940 vegna þess að Bandaríkin ættu í styrjöld (111) sem stenst
ekki þar sem Bandaríkjamenn hófu ekki stríðsþátttöku fyrr en löngu eftir að
framboð var ákveðið, raunar ekki formlega fyrr en í árslok 1941. I myndar-
texta (53) segir að Tékkar í Tékkóslóvakíu hafi verið sex milljónir árið 1918 en
a næstu síðu eru þær orðnar sjö.
13. bindi er miklu hreinni stjórnmálasaga en 9. bindi og til er á íslensku
áþekkt rit að efnistökum texta sem er ítarlegra og að mínu mati betra.1 Full
þörf hefði verið á að skipta 13. bindi í tvennt eða ryðja út talsverðu af hinum
|anga hluta um heimsstyrjöldina síðari og auka einkum við efni um menn-
ingu millistríðsáranna. Ég hallast jafnvel að því að þurft hefði sérstakt menn-
'ngarsögubindi um 20. öld og miða þá einnig við að slíkt efni vantar í 14.
bindi. Að vísu er boðað að ítarlegri greinargerð um menningar- og félagsmál
a fyrra helmingi 20. aldar verði í 12. bindi.
IV
Ekki er rúm til að fjalla ítarlega um hverja bók fyrir sig efnislega. Fullyrða má
Þ° að allar bækurnar eru ritaðar á aðgengilegan hátt fyrir almenning enda
®flaðar til heimilisnota. Ef ég reyni að setja mig í spor almenns lesanda hlýt
eg að taka undir það að bækurnar séu spennandi, t.d. þótti mér frásögnin
Um r'ki stórmógúla á Indlandi afar skemmtileg. Innan á bókarkápu segja
utgefendur að í bókaflokknum sé „byggt á nýjustu rannsóknum og ritað út
ra nútímaviðhorfum í sagnfræði" og er ekki tilefni til að vefengja það.
Vitaskuld fer það oft svo í yfirlitsriti að sagnfræðingi finnst hratt farið yfir
a köflum og sumt ónákvæmt, eins og ég nefni dæmi um. Hvað getur lesandi
gert sem verður forvitinn um eitthvert atriði sem aðeins er sagt frá í einni
setningu og hefur ekkert frekar við að styðjast til að leita sér frekari fróðleiks?
r iður þótti mér t.d. sá bláþráður þegar vitnað er til sagn- og félagsmann-
Einar Már Jónsson, Loftur Guttormsson, Skúli Þórðarson: Maimkynssaga. Tuttugasta
öldin. Fyrra bindi. (1914-1945). Hið íslenzka bókmenntafélag. Reykjavík 1981.