Saga - 2003, Blaðsíða 43

AÐFERÐ f UPPNÁMI
41
mála nálgumst við hlutlæga kvarða sem eru líklegir til að skýra út
veröldina „eins og hún raunverulega var".63
Viðhorf Helga Skúla til áðumefndra hugtaka er á fallanda fæti
og er líklega vandfundið hjá fræðimönnum, þótt örugglega séu
undantekningar á því. Gunnar Karlsson hefur ekki gefist upp á
hlutlægninni eins og ljóslega kemur fram í nýlegri umfjöllun hans
um Kristni á Islandi. Þar segir Gunnar frá ábendingum breska
sagnfræðingsins Actons lávarðs þegar útgáfa The Cambridge
Modern History stóð fyrir dymm á fyrri hluta tuttugustu aldar.
Acton lávarður lagði þunga áherslu á hlutleysi í lýsingu af atburð-
um á borð við Waterloo, að breskir, franskir, þýskir og hollenskir
lesendur þyrftu allir að geta tekið undir sömu frásögnina. Gunn-
ar bætir við að menn á borð við breska sagnfræðinginn og hug-
myndafræðinginn Edward Carr hafi hent gaman að þessu við-
horfi strax árið 1961 en segir síðan að „ekki hefur orðspor hlut-
lægninnar batnað síðan hann gerði það".64 Og Gunnar heldur
áfram:
Þó finnst mér stefna Actons njóta sín furðu vel í Kristni á Islandi.
Lesendur sem væm alls kostar ókunnugir höfundunum gætu
engan veginn sagt til um hvað kaþólikkinn Gunnar F. Guð-
mundsson, sósíalistinn Loftur Guttormsson eða lúthersku guð-
fræðingarnir Hjalti Hugason og Pétur Pétursson hefðu skrifað.
Né heldur væri unnt að sjá hvað væri eftir þessa karla og hvað
eftir konuna Þómnni Valdimarsdóttur.65
Gunnar ber kennsl á einhvern blæbrigðamun á textanum en
kemst að eftirfarandi niðurstöðu: „Hún [Kristni á Islandi] sýnir að
fréttir af andláti hlutlægnileitandi sagnfræði eru stórlega orðum
auknar."66 Svo mörg voru þau orð. Nú spyr ég: Er ekki eitthvað
mikið að því ritverki sem að mati Gunnars hefur á stefnuskrá
sinni að steypa í sama mótið jafnólíkum fræðimönnum og Lofti
Guttormssyni og Þómnni Valdimarsdóttur? Mér finnst liggja í
augum uppi að shkt rit hljóti að vera andvana fætt eða sé dæmt til
að gegna afar takmörkuðu hlutverki.
63 Sjá grein Skúla Sigurðssonar vísindasagnfræðings þar sem gerð er grein
fyrir þessum draumi sagnfræðingsins að virða veröldina fyrir sér eins og
hún var: „Sagnfræðingurinn fljúgandi", bls. 268-269.
64 Gunnar Karlsson, „Verkið sem tókst að vinna", bls. 23-24.
65 Sama rit, bls. 24.
66 Sama rit bls. 24.