Saga - 2003, Page 86

84
VIÐAR PÁLSSON
hvert ár og þannig öll lögin á hverju kjörtímabili. Eftir að skrá-
setning laga hófst á tólftu öld hefur starf lögsögumanns einkum
færst til þess að safna saman bestu fáanlegum lagaskrám og halda
þeim til haga. Lögsögumaður stjórnaði störfum alþingis og sat
sjálfkrafa á miðpaUi lögréttu. Hann leysti enn fremur af hendi
virðingarstörf eins og að gangást fyrir dómhringingu og greina frá
tímatali í lok hvers þings. Mikil virðing hefur hlotist af embættinu
og gegndu því jafnan menn af bestu ættum. Til lögsögumanns
hafa einkum valist lögfróðir og minnugir menn, málsnjallir og orð-
fimir, skýrmæltir og rómmiklir.100 í raun fólust mjög takmörkuð
völd í embættinu á dögum Snorra og má helst skýra ásókn manna
í embættið sem ásókn í virðingarstöðu, táknrænt auðmagn.
Enginn vafi er á að haldgóð lagaþekking var gott veganesti í
valdabaráttunni. Töluverð virðing hefur fylgt því að geta sótt og
varist af fimi á þingum. Þetta sést meðal annars á því að tíðum í
Sturlungu fara ungir höfðingjasynir formlega með stór mál feðra
sinna eða stuðningsmanna. Snorri lætur syni sína fara með mál á
hendur öðrum mjög unga að aldri. Þetta má líka sjá í sögu Snorra
sjálfs því að hann er sagður tvítugur þegar hann sektar Sigurð
Ormsson í deilu hans við Oddaverja.101
Mjög athyglisverður kafli í virðingarsögu Snorra eru tengsl
hans við konung og sú sæmd sem hann hlaut af samskiptum sín-
um við erlend fyrirmenni. í greininni „Upphefð að utan" fjallar
Sverrir Jakobsson um utanferðir íslendinga á þjóðveldisöld sem
þátt í virðingaröflun ferðalanganna. Sverrir færir rök að því að
markmið ferðalanga með ferðalögum til erlendra fyrirmenna hafi
nær undantekningarlaust verið að afla sér virðingar, menningar-
legs auðmagns. Virðingunni mátti síðan umbreyta í fylgi, auð og
völd ef vel tókst til. íslendingasagnaritun hófst að líkindum á fyrri
hluta þrettándu aldar og í þeim má finna mörg afdráttarlaus
dæmi um þetta viðhorf, enda sögumar þá skoðaðar sem leifar en
100 Einar Amórsson, Réttarsaga Alþingis, bls. 106-109. Snorri virðist hafa gert
ýmislegt til þess að'auka virðuleika sinn á alþingi. Sjá má af Sturlungu að
hann hefur ekki alltaf sama nafn á búð sinni en þrisvar sinnum kemur
fram að búð hans heiti Valhöll. Fræðin segja að sá klókasti, orðfimasti og
hugvitsamasti hafi jafnan ráðið fyrir húsakynnum með því nafni.
Sturlunga saga I, bls. 319, 344, 374.
101 Sturlunga saga I, bls. 238.