Saga - 2003, Qupperneq 169

HVAÐ ER (Ó)EÐLI?
167
isins hafi litið á „lýðveldið sem þjóðveldið endurreist" (bls. 222) -
en þá spyr ég hvaða lýðveldi Olafur Thors og Einar Olgeirsson
voru að reisa þegar þeir sögðu það endurreist árið 1944?6 Þennan
lopa mætti teygja lengur en ég læt þó hér staðar numið.
Stundum á ég líka bágt með að svara skætingi í minn garð
Vegna þess að ég skil ekki hvert Árni er að fara. Ég hef t.d. ekki
hugmynd um hvernig ég á að taka þeirri einkunn hans um
viðhorf mín að þau líkist mest sjónarmiðum konungkjörinna
alþingismanna um miðja 19. öld - er þetta byggt á samanburði á
uiálflutningi mínum og þeirra eða er Árni bara að reyna að vera
fyndinn? Spyr sá sem ekki veit. Ég vil þó taka fram að ég tel það
ekki mér til minnkunar að vera líkt við konungkjörna þingmenn
vegna þess að ýmsir af mætustu þingmönnum 19. aldar komu úr
þeirra röðum, enda þótt misjafn sauður hafi verið í því fé eins og
öðru. Bágt á ég þó með að sjá mikil líkindi með lífsskoðunum
uiínum og þeirra, enda skilur meira en öld okkur að. Ég skil held-
ur ekki hvar Árni hefur dregið upp þann „hrekklausa lesanda"
sem fékk það á tilfinninguna við lestur blaðsíðna 72 og 227 í bók
minni að óskert einstaklingsfrelsi og almennur kosningaréttur
hafi ríkt í Evrópu um miðja 19. öld vegna þess að á þessi atriði er
ekki minnst á umgetnum síðum. Að síðustu gæti ég bent Árna á
að kvörtun hans yfir því að tilvísun vanti við ákveðna málsgrein
á blaðsíðu 118 í bók minni er tilefnislaus. Hann virðist ekki hafa
tekið eftir að hér er um leiðártilgátu kaflans að ræða og þar af
leiðandi er hún mín eigin skoðun en ekki eftir öðrum höfð. I
kaflanum reyni ég að sýna fram á að tilgátan eigi við rök að
sfyðjast en eftir öllu að dæma hefur mér ekki tekist að sannfæra
Árna og við það situr.
Því miður á ég erfitt með að stofna til innihaldsríkra skoðana-
skipta við Árna Björnsson á grundvelli umræddrar ádrepu vegna
þess að hann greinir ekki frá eigin viðhorfum til þjóðernis eða
þjóðernisvitundar. í stað rökræðna um málflutning þess fólks sem
(Reykjavík, 1960), bls. 136-165 og Aðalgeir Kristjánsson, Endurreisn alpingis
og þjóðfundurinn (Reykjavík, 1993), bls. 229-241.
6 Sjá Lýðveldishátíðin 1944 (Reykjavík, 1945), bls. 265 og 273. Jónas Jónsson
frá Hriflu skildi þetta á svipaðan hátt, sbr. „Jón Jónsson Aðils", í Jón J.
Aðils, Gullöld Islendinga. Menning og lífshættir feðra vorra á söguöldinni
(Reykjavík, 2. útg. 1948), bls. xviii.