Saga - 2003, Qupperneq 181

HVER ER TILGANGUR RITDÓMA?
179
manna og stiftamtmanna á 18. öld og deilur þessara embættis-
nranna. Þá vitnar Torfi til umfjöllunar Pedersens um að þessi
embætti hafi verið lögð að jöfnu árið 1793. Síðan ber hann
rannsókn Pedersens saman við það sem er að finna um samskipti
stiftamtmanna og amtmanna í „instrúx" Stefáns Thorarensens
amtmanns frá 1783, en hann er að finna í Lovsamling for Island.
Þessi umfjöllun er góðra gjalda verð og hefði gjarnan mátt vera
nreð í bók hans. Honum láist samt að geta þess að undirrót deiln-
anna á milli stiftamtmanna og amtmanna lá í að í „instrúxum"
stiftamtmanna er getið um eftirhtsskyldur þeirra með amtmönn-
um en ekkert shkt var að finna í „instrúxum" amtmanna. Ahir
instrúxar stiftamtmanna og amtmanna að einum undanskildum
(instrúx Levetzows frá 1785) eru prentaðir í Lovsamling for Island
°g ef Torfi hefði séð ástæðu til að kynna sér innihald þeirra
nmfram instrúx Stefáns Thorarensens frá 1783 hefði hann að
öllum líkindum ekki alhæft með þessu móti. Þá virðist það hafa
íarið fram hjá honum við lestur doktorsritgerðar Pedersens að
stjórnsýslubreytingar þær sem gerðar voru í Danmörku árið 1793
°g fólu meðal annars í sér að embætti stiftamtmanns og amt-
nranns voru lögð að jöfnu, áttu eingöngu við um Danmörku en
náðu ekki til annarra ríkishluta, svo sem Noregs, íslands eða her-
togadæmanna. í beinu framhaldi af fullyrðingum um instrúxa
stiftamtmanns og amtmanna kvartar Torfi yfir því að ekki sé til
nein úttekt á þessum málum á 19. öld. í doktorsritgerð Pedersens
sem Torfi vitnar svo oft til í svari sínu er þó að finna greinargóða
úttekt á því hvernig þessi mál þróuðust og hvað varð um instrúxa
þessara embættismanna á 19. öld. Gerist maður svo djarfur að
bera rannsókn Pedersens saman við frumheimildir sést að þær
skýringar sem hann gefur standast enn fremur varðandi Island.
Skýringin á því af hverju ekki hefur verið framkvæmd nein
rannsókn á þróun þessara mála á 19. öld er sú að instrúxar voru
tagðir niður í lok 18. aldar.
Markmið mitt með upphaflegri gagnrýni minni á ritið Eldur á
Möðruvöllum var að meta fræðilegt gildi verksins sem sérfræð-
ingur og benda á hvað hefði betur mátt fara. Það er skoðun mín að
tilgangur ritdóma sé ekki síst sá að fá þá fræðimenn sem telja má
að búi yfir sérfræðiþekkingu á því sviði sem ritið tengist hverju
sinni til að skera úr um áreiðanleika viðkomandi rits og hvort það
uPpfylli þær kröfur sem megi gera á þeim fræðilega vettvangi