Saga - 2003, Qupperneq 213

RITDÓMAR
211
1731-1770, en það var tími mikilla breytinga í íslensku réttarfari, sérstak-
lega hvað varðar refsirétt.
Inngangur Más Jónssonar er tiltölulega stuttur og lipur. í þremur
undirköflum er fjallað um Markús, sýslumannsembættið og handritið og
texta þess. í umfjöllun Más um Markús og sýslumannsembættið kynnist
lesandinn lítillega persónunni Markúsi, fundum hans við Áma Magnús-
son og því hvernig hann stóð sig í embætti. Á bls. 24 er kort af ísafjarðar-
sýslu tengt umfjöllun Más um embættið. Á kortinu er Tunga við Skutuls-
fjörð einungis merkt inn sem kirkjustaður. Tunga var aftur á móti bæði
kirkju- og þingstaður (sbr. bls. 28). Markús hélt þing í Tungu árin 1711-
1719 og 1722-1725 eins og kemur fram í dómabókunum. Það kemur skýrt
fram hjá Má að ekki er um textafræðilega útgáfu af ræða. Fyrirmynd Más
er útgáfa Ólafs Halldórssonar á Jómsvíkingasögu. Textinn er því í flestum
hlfellum færður til nútímastafsetningar en „svo að textinn glati samt ekki
öUum keim eigin tíðar er í nokkrum atriðum haldið í stafsetningu og
ósamræmi skrifara" (bls. 35). Már bendir réttilega á ýmis vandamál
varðandi samræmingu á texta máli sínu til stuðnings. Það er ekki til nein
emföld lausn á þessu vandamáli. Hvaða kröfur á að gera til heimildaút-
gáfu og eru lestrarútgáfur nothæfar til fræðastarfa? Þessari spumingu
verður ekki svarað hér. Menn geta verið sammála eða ósammála því hvort
samræma eigi texta og hvort texti sé færður til nútímastafsetningar. Eg er
á þeirri skoðun að ekki verður bæði haldið og sleppt. Það má vera að sú
aðferð sem hér er valin falli þeim vel í geð sem kjósa að texti sé sam-
r®mdur og færður til nútímastafsetningar, en mér er til efs að texta-
fræðingar séu jafnánægðir. Það er þó hægt að fullyrða að þessi útgáfa
nýtist fræðimönnum sem fást við sagnfræði og það á líka við um almenn-
lng °g það hlýtur að skipta mestu máli. Nokkrar viðbætur við hinn eigin-
lega texta dómabókanna fylgja með „vegna upplýsingagildis og hóflegrar
lengdar" (bls. 32). Þessar viðbætur em embættisgjörðir Sigurðar Jóns-
se>nar árið 1711 og auk þess styðst Már við önnur handrit til að fylla upp
1 eyður í textanum sem eru komnar til vegna skemmda í seinna bindi
dómabókanna. Már gerir skilmerkilega grein fyrir þessu í inngangi (bls.
33) en þessum textabrotum er skotið inn í texta án athugasemda. Um
embættisgjörðir Sigurðar Jónssonar, manntalsþingin árið 1711, er fjallað á
bls. 46-50, sbr. manntalsþing á Ögri í Ögursveit 27. maí 1711, en ekki 47-50
(eins og Már segir á bls. 32). Þar sem ástæða hefur þótt til er sett stjarna (*)
fyrir aftan orð eða setningarhluta í texta sem vísar þá til útskýringa aftan-
máls. Þessar athugasemdir eru góðra gjalda verðar. Það,hefði verið betra
ef sami háttur hefði einnig verið hafður á varðandi þær viðbætur sem
hafa verið nefndar hér að ofan.
Eðli málsins samkvæmt er ekki hægt að gagnrýna innihald sjálfra
dórnabókanna. Innihald þeirra er staðfesting á þeim málarekstri sem fram
lór í ísafjarðarsýslu í embættistíð Markúsar. Það er augljóst að Markús