Ný saga - 01.01.1991, Blaðsíða 19

staðanna hefur e.t.v. haft betri
tök á því að fylgjast með
umræðum um bókmenntir en
verkafólk í Reykjavík.’ En þegar
aðrar listgreinar áttu í hlut var
aðstaða Reykvíkinga betri -
tækifærin í öllu falli fleiri.
Árið 1919 markar tímamót í
þætti myndlistar i menningarlífi
bæjarins. í lok ágúst stóð
Listvinafélagið fyrir almennri
listsýningu, þeirri fyrstu hér á
landi. Á henni gat að líta um 90
verk eftir 15 íslenska listamenn,
málverk, teikningar og
höggmyndir. Einn megin-
tilgangur félagsins, sem stofnað
var árið 1916, var að efla þekk-
ingu og áhuga íslendinga á
fögrum listum. Nú gafst
Reykvíkingum kostur á að sjá
verk flestra þeirra innlendu
listamanna sem kenndir vom
við myndlist. En lítum nánar á
aðstöðu alþýðu manna til að
nýta þetta tækifæri í miðstöð
menningar á landinu.
Sýningargestum var boðið að
líta á sköpunarverkin fyrir 1 kr.,
en aö viðbættum 2 kr. höfðu
þeir frjálsan aðgang allan
sýningartímann. Áhugamenn um
tónlist greiddu, í lok apríl sama
ár, 3 kr. fyrir að hlýða á söng frú
Dóru Sigurðsson í Bárunni.
Dagvinnulaun reykvískra verka-
kvenna voru 55 aurar á
klukkutímann en stéttarbræður
þeirra höfðu 90 aura. Reyk-
víkingar gáfu 72 aura fyrir
mjólkurpottinn í september.’
Krónan sem verkafólk varð að
inna af hendi aftraði eflaust
mörgum frá því að veita auganu
unað. Maginn heimtar alltaf sitt
fyrst. En Elka Björnsdóttir
verkakona var ein þeirra sem lét
ekkert halda aftur af sér.
List sjónarinnar var á
bernskuskeiði á íslandi. Það
voru ekki nema um tveir
áratugir síðan landnámsmenn
nútíma myndlistar sýndu
þjóöinni verk sín. Það hlaut að
kosta alþýðu manna bæði
æfingu og tíma að læra að njóta
þessa nýja sjónarheims. Hvað
var það sem hvatti reykvíska
verkakonu til að gefa sér
þennan tíma?
Myndlistasýningar gáfu Elku
iðulega tækifæri til að sjá
Arið 1919markar
tímamót í þætti
myndlistar í
menninggrlífi
bæjarins. I lok
ágúst stóö
Listvinafélagið
fyrir almennri
listsyningu, þeirri
fyrstu hér á landi.
Krónan sem
verkafólk varö aö
inna af hendi
aftraði eflaust
mörgum frá því
að veita auganu
unaö. Maginn
heimtar alitaf
sitt fyrst.
myndir frá stað sem nátengdur
var uppvexti hennar og
minningum. Átthagar hennar
voru vinsælt viðfangsefni okkar
fyrstu málara, en hún ólst upp
á Skálabrekku í Þingvallasveit.
Haustið 1900 var opnuð í
Reykjavík fyrsta myndlista-
sýning sem íslenskur lista-
maður hélt hér á landi. Þar
sýndi Þórarinn B. Þorláksson
m.a. myndir frá Þingvöllum
sem hann hafði málað um
sumarið. Listamaðurinn þóttist
jafnvel eiga nokkra fjárvon til
áframhaldandi náms með því
að velja sér viðfangsefni frá
þeim stað sem tengdist sögu
og sjálfstæðisbaráttu þjóð-
arinnar hvað sterkustum
böndum.5
Ásgrímur Jónsson sýndi
einnig Þingvallamyndir í
Reykjavík fimm árum síðar.'1
Hann lagði sig snemma fram
um að kynnast landinu sem
best, ferðaðist víða og málaði.
Löngu síðar lét Ásgrímur þessi
orð falla um kynni sín af
náttúru landsins:7
Ef til vill tekur Þingvöllur
öllu fram að byggingu
landslagsins, með hamrabelti
og fjöll umhverfis sléttuna
miklu, vatnið, gjárnar,
mosann og skógarkjarrið.
Ovíða eru ljósbrigðin sterkari
en á joessum slóðum og
engan stað hef ég séð
haustfegurri. Kyrrðin, sem
náttúrunni er eiginlegust á
þeim árstíma, veröur hvergi
hljóðari en þar vegna hinna
stóru og voldugu forma, og
pá er komin fylling og dýpt í
þá liti, sem voru glærir og
gagnsæir á vorin.
Þessi orð varpa raunar ljósi á
landlagsmálverkið, fyrstu áratugi
aldarinnar, höfuðstraum myndlist-
ar í landinu. Hrifningablandnar
staðarlýsingar, jsar sem leitað var
eftir blíðunni, unaðskyrrðinni í
náttúrunni, einkenna fyrstu land-
lagsverk Ásgríms og Þórarins."
Fram undir 1920 voru þeir einu
starfandi málararnirá íslandi. Sýn
þeirra á íslenska náttúrufegurð
endurspeglast í viðhorfum Elku.
í augunt hennar var fegurðin
Saltfiskur tekinn afbílum og staflaö viö Hauksbryggju hjá Kveldúlfi 1920-30.
17