Ný saga - 01.01.1991, Blaðsíða 10

Már Jónsson
föður sinn og móður sína og
býr við eiginkonu sína, svo að
þau verði eitt hold.“ (1. Mós.
2, 24-25). Gefur það þá ekki
auga leið að ævarandi
girndarbruni eða gredda hafi
verið rökrétt afleiðing af bölvun
Drottins yfir Adam? Mig grunar
að svo sé og tíunda boðorðið
styður slíkt mat: „Þú skalt ekki
girnast konu náunga þíns... né
nokkuð það sem náungi þinn
á“ (2. Mós. 20, 16-17) Karlar
en ekki konur áttu á hættu að
rjúfa lögmál guðs með því að
halda framhjá og nauðga
konum. Það voru og eru álög
sem á þeim eru.
YFIRBREIÐSLA
Til þessa hafa karlar ekki viljað
horfast í augu við þá bölvun
sem hvílir á kynhvöt þeirra. Þeir
hafa ekki reynt að vinna úr
henni og snúa henni til betri
vegar. Miklu frekar hafa þeir
freistað þess að eigna konum
það sem þeir réðu ekki við í
sjálfum sér. Þeir kröföust þess
lengi vel að konur væru skírlífar
við giftingu, en fóru sjálfir á
vændishús og fullyrtu hástöfum
að ekkert væri syndsamlegt við
það." Samskonar viðhorf birtist
í hugmyndum ítalska heim-
spekingsins Campanella um
fyrirmyndarríkið í byrjun 17.
aldar. Hann gerði ráð fyrir þvi
að konur fengju að sofa lijá
körlum þegar þær væru orðnar
19 ára. Karlar urðu að vera
árinu eldri, en til þess að piltar
innan við tvítugt tækju ekki
uppá því að svala girndum
sínum á óeðlilegan hátt átti að
gefa þeim kost á því að sænga
hjá ófrjóum eða vanfærum
konum."1 Kvæntir karlar nutu
svo þeirra forréttinda, meðal
annars í Frakklandi fram undir
lok síðustu aldar, að þeir máttu
halda framhjá utan heimilis, en
konur þeirra hvergi.22 Ávallt var
tekið harkalegar á framhjáhaldi
kvenna en karla og
samtryggingin gekk svo langt
að nauðgarar áttu þess víða
kost að ganga að eiga
fórnarlambið í stað Joess að
verða teknir af lífí.23 A íslandi
var þetta leitt í lög árið 1587:
„En þar sem nokkur nauðgar
einni ærlegri mey eður ekkju,
og það sannreynist, þá skal
hann straffast fyrir það eftir
lögunum, en ef hann nær lífi
að halda þá skal hann taka
hana sér til eigin kvinnu, ef
hún og hennar forsvars menn
verða því samþykkir, en vilji
þeir honurn þess ekki unna þá
skal hann gefa henni af sínu
góssi og peningum eftir
hvorutveggja vina ráði og
samþykki.1'"'
Með því að hlífa körlum og
refsa konum harkalegar var
hylmt yfir viðþolsleysi
kynhvatar karla og breitt yfir
skaðsemi hennar fyrir konur.
Karlar voru ríkjandi og ráðandi
afl í þjóðfélaginu og skilgreindu
aðstæður og viðbrögð við
atburðum eða athæfi. Konur
áttu miklu frekar yfir höfði sér
að fá stimpilinn „syndugar" og
„sekar“, þótt karlar hegðuðu sér
snöggtum verr. Af sömu
hvötum var sjúklegum losta
logið uppá konur. Dæmi um
það eru svonefnd skriftamál
Ólafar Loftsdóttur frá síðari
hluta 15. aldar. Talað er í
orðastað konu og hún látin geta
þess að „þótt ég viti að ein en
engin önnur sé réttleg sambúð
karls og konu að karlmaðurinn
á konunnar kviði liggi, með
hverja aðferð ég var oftlega í
nálægð við minn bónda, þá
afneitti ég allt eins mörgu sinni
þessari aðferð, svo að stundum
lágum við á hliðina bæði,
stundum svo að ég horfði
undan en hann eftir fremjandi
í hverri þessari samkomu
holdlega blíðu með blóðsins
afkasti og öllum þeim
hræringum liða og lima okkar
beggja sem ég mátti hana
framast fýsta, samtengjandi þar
með blautlega kossa og atvik
orðanna og átekning handanna
og hneiging líkamans í öllum
greinum". Eins segir af sáðláti
bónda utan kynfæra hennar,
samförum á meðan hún hafði
blæðingar og framhjáhaldi
hennar/’ Lýsingar eru hinar
rosalegustu og saman eru
komnar allar syndir heims.
Fráleitt er að þetta og annað í
þessu skjali sé skrifað eftir
fyrirsögn eða sé skrifleg játning
„Holdlegt óeölis samræöi" kallaöiMagnús Stephensen það
þegar aö menn lögðust með dýrum. Sagöi hann slíkt þekkt
hér á landi áöur af sögnum. Myndin er erlend frá um 1900.
lifandi konu. Raunar er ekkert
sem bendir til þess að ástæða
sé til að bendla Ólöfu ríku við
skjalið. Eina handritið sem til
er af því var skrifað árið 1773
og sagt í fyrirsögn að ritað væri
eftir „gamalli Pergamentis
Rollu.“ Um aldamótin síðustu
komu Jón Þorkelsson
skjalavörður og Hannes Þor-
steinsson ritstjóri sér saman um
að þetta hlytu að vera skriftamál
Ólafar og þannig var skjalið
kynnt í Fornbréfasafni. Engin
óyggjandi rök færðu þeir fyrir
ákvörðun sinni og ekki sýnist
mér að það verði nokkru sinni
gert. Vart kemur heldur til
greina að skjalið sé ætlað til
glöggvunar fyrir presta þegar
fólk kom til að játa syndir sínar.
Slíkar leiðbeiningar voru í formi
spurninga og svara, en ekki
nákvæmar útlistanir á hinu
syndsamlega athæfi. Sennilegast
er textinn samsetningur og
fantasísa hæðinna karla, jafnvel
frá 15. öld, ætlaður til
skemmtunar og hlátraskalla í
karlahóp á góðri stund. Konu
var eignað það sem karlarnir
áræddu að gera sér í hugarlund.
Hún var gerð að athlægi, en
þeir svöluðu draumum sínum
og þrám.
Avallt var tekiö
harkaleaar á
framhjáhaldi
kvenna en karla og
samtryggingin
gekk svo langt aö
nauögarar áttu
þess víoa kost aö
ganga að eiga
fórnarlambið í staö
þess aö verða
teknir af lífi.
ÚRRÆÐI
í stað þess að láta sig hafa það
sem karlar bjóða og heimta
ættu konur að láta slá í brýnu.
Þær eiga ekki að hegða sér eins
og Guðrún Jónsdóttir vinnu-
8