Ný saga - 01.01.1991, Blaðsíða 72

Krístín Ástgeirsdóttir
var vinnukona í Viðey þegar
Napóleonsstyrjaldirnar teygðu
arma sína til Islands. Hún skrifar
Grími bréf í janúar 1809 þar
sem hún segir frá ránsferð
Gilpinsmanna til Viðeyjar
sumarið áður, en því miður
segir fátt af Jörgen Jörgensen
og valdatöku hans.10 Áfram
liggur leiðin um Gufunes til
Bessastaða og bréfin streyma
til liæjarfógeta Gríms. Ekki
minnist Ingibjörg oft á þá
skólapilta í Bessastaðaskóla,
sem síðar áttu eftir að gera
garðinn frægan. Það er lielst
þegar hún er að spá í ritara
fyrir Grím bróður sinn norður
á Möðruvöllum sent þeir eru
nafngreindir. Um jiað leyti er
Baldvin Einarsson og þeir
Fjölnismenn Jónas, Tómas,
Brynjólfur og Konráð voru
ýmist byrjaðir nám eða á leið í
skólann, skrifar Ingibjörg svo
um skólapilta, 3- ágúst 1822:
„Ég hafði nærri gleymt að segja
þér, að ég er sloppin frá þeim
skólapiltum í þetta sinn með
heilt skinn. Þetta hefur kostað
mig mikla mæðu og and-
streymi, og mikið hef eg, sem
er bráðlynd af náttúru, setið á
geði mín í vetur að setja ekki í
þá spóninn við tækifæri, en
samt má ég segja það þeim til
hróss, að þeir voru mér sérlega
góðir og gjörðu mér allt sem
gátu til vilja. En ekki er gott að
koma hér hreinlæti og reglu
við, og fyrr en þetta er skeð,
líkar mér nú ekki“.M
Árið 1830 voru byltingartímar
í Evrópu, en í kjölfar þeirrar
frelsisöldu sem þá skall á
Danmörku sem og ýmsum
öðrum löndum tóku Islendingar
að hugsa sér til hreyfings. Þetta
ár kemur fyrst fram í bréfunum
að Ingibjörg er kona sem fylgist
með heimsviðburðum og hefur
aðgang að upplýsingum og
blöðum. 28. ágúst 1830 skrifar
hún Grími: „Hér eru nýkomin
tvö skip frá St. Martin.
Kapteinarnir tala báðir um
grimmilegt upphlaup, sem átti
að hafa skeð í Frankaríki. Þeir
segja tvo efstu stjórnarherrana
dauða, en þeim kemur ekki
saman um, livað margt af öðru
fólki hafi látiö líf sitt í þessu
Grímur Thomsen á yngri árum. „Hann mun líklega vera
kominn í félagsskap vioeinhvern fööurlandsvininn
upphlaupi. Þar á móti standa
þeir báðir á þvi, að
Frankakonungur sé rekinn frá
stjórn af þegnum sínum og
annaðhvort flúinn burt eða
settur fastur. En máske að þetta
sé nú allt ósatt, því hvorki hafa
komið bréf né Avísarar, og
kaupmennirnir eru ekki sagðir
sérlegir vitsmunamenn".12
Ári síðar sér Ingibjörg um að
miðla fréttum noröur í land til
Gríms, en segir því miður ekki
hvað þar er á ferð 22. apríl
1831: „Kaupfar riddara
Sívertsens kom í gær til
Hafnarfjarðar frá Kaup-
mannahöfn. Merkilegustu
fréttirnar, sem komu með því,
hef ég látiö skrifa upp og sendi
þær hér með að gamni mínu,
því mérernú sagt, aðskip komi
oft seint til ykkar".1'
Ekki minnist
Ingibjöra oft á þá
skólapilta í
Bessastaöaskóia,
sem síðar áttu eftir
aö gera garöinn
frægan. Þaö er helst
þegar hún er að sgá
í ritara fyrir Grím
bróöur sínn noröur á
Möðruvöllum sem
þeir eru
nafngreindir.
ÞAÐ VERK VERÐUR
ILLA ÞAKKAÐ
Ekki minnist Ingibjörg á
Ármann á Alþingi eða Baldvin
Einarsson, en hún fylgist
greinilega með rás viðburða
þegar kemur að vali fulltrúa
Islands á stéttaþing í Dan-
mörku, en þau voru ákveðin í
kjölfar uppþotanna 1830." Svo
virðist sem Grími hafi sárnað
að hafa ekki verið útnefndur,
en konungur tilnefndi fulltrúa
íslands í þau fjögur skipti sent
Islendingar sátu stéttaþing.
Röðin kom síðar að Grími, sem
sat tvö jring. Ingibjörg stappar
í hann stálinu eins og löngum
fyrr og síðar. Hún skrifar 5.
mars 1835, en þá var Grímur
fluttur á ný til Danmerkur: „Mér
finnst þú ættir að þakka fyrir,
að þú ekki varst valinn fyrir
Islands-fulltrúa. Það sannar þú
og allir, að joað verk verður
illa þakkað og \~>ví verra launað.
Ætli svo geti ekki farið á
endanum, að þeir sem minnst
ber á verði í raun og veru
heppnastir. Milli okkar að segja
held ég að íslands-fulltrúarnir
hafi ekki þurft að lesa bænir
sínar í vetur og það strax áður
en þeirra orð og verk voru
heyrum kunnug“.15 Það er
greinilegt á þessunt orðum
Ingibjargar að hún og e.t.v.
fleiri hafa litla trú á j^essu
brambolti eins og betur á eftir
að koma í ljós. Ekki minnist
hún á tímaritið Fjölni sem kom
út í fyrsta sinn þetta ár, en eftir
að Fjölnismaðurinn Tómas
Sæmundsson er kominn heim
ræðir hún nokkrum sinnum um
hann.
Árið 1838 var skipuð
embættismannanefnd er ræða
skyldi helstu mál íslands.
Nefndin fundaði 1839 og 1841,
en um hana skrifar Ingibjörg
5. ágúst 1839: „Samkoman er
nú á enda og liver kominn í
sitt horn aftur. Ekki er mikið
kunnugt af því, sem þeir hafa
aðhafzt þar. Það var helzt
skólasökin, sem almenningur
vissi að kom til tals. Gekk þetta
eins og í fyrra, að menn urðu
ekki samhljóða, því biskup og
báðir amtmennirnir, stifts-
prófastur og Blöndal og Jónsen
á Melum voru liaröir og
óbifanlegir móti flutningnum
og þar við stóð.16 Og síðar í
70