Ný saga - 01.01.1995, Síða 37

Pólitísk fatahönnun
félaginu árið 1869 stakk Sigurður upp á því að
Dönum yrði reist níðstöng með hrosshaus á
hverjum íslenskum hól og haug að fornum
sið. Eini „þrifaþröskuldur“ landsmanna væri
að þeir hefðu ekki lært að hata herraþjóðina.
Pess vegna ættu Islendingar að kenna börn-
um sínum að hata Dani.M Guðrún Gísladóttir
virðist hafa fylgt þessari uppeldiskenningu af
trúmennsku.
Börn sín hugðist hún til að mynda senda til
Þýskalands í nám. Fatnaður þeirra varð auk-
inheldur að vera rammíslenskur, og að hætti
fornmanna. Guðrún vildi hvorki látu þau
bera erlend efni á kroppnum né sníða fatnað
þeirra að innfluttu sniði. Árið 1881 flutti fjöl-
skyldan frá Þingeyraklaustri til Reykjavíkur.
Þá var Ingibjörg, átta ára dóttir þeirra hjóna,
klædd í skósíðan kyrtil úr hárauðu vaðmáli. Á
pilsi, ermum og háls var saumaður svartur
uppdráttur. Svart ofið belti hélt kyrtlinum
saman um mittið. Ingibjörg var í íslenskum
skóm. I staðinn fyrir kápu hafði hún stórt
röndótt sjal en svarta vaðmálshúfu með
baldýraðri burst á höfði. Guðrúnu var ráðlagt
að senda blessað barnið ekki út fyrir dyr í
þessari múnderingu. En hún svaraði „að sér
væri alveg sama, hvað fólk segði, og þetta
væri fornmannabúningur, sem sómdi sér
vel.“30 Þegar götustrákar Reykjavíkur sáu
Ingibjörgu litlu bregða fyrir flykktust þeir í
kringum hana og gerðu að henni hróp og köll.
Eiríkur kom í veg fyrir frekari þjáningar dótt-
ur sinnar. Hann lét sauma á hana föt við hæfi
svo Ingibjörg litla þyrfti ekki að líða fyrir
ofsafengnar pólitískar skoðanir móðurinnar.
Guðrún Gísladóttir hafði mikinn áhuga á
stjórnmálum og beitti sér á því sviði bæði inn-
an stokks og utan. Hún vann einna ötulast að
útbreiðslu kvenbúninga Sigurðar að honum
látnum. Árið 1878 gaf Guðrún út nokkra upp-
drætti hans sem tilheyrðu skautbúningnum og
snið.11 Heima fyrir eggjaði hún nrann sinn til
átaka að hætti formæðra sinna. En Eiríkur var
alþingismaður á árunurn 1881-91 og 1901- 15.
Guðrún Borgfjörð segir að nafna sín hafi
stundum brýnt raustina þegar eitthvað bar á
milli þeirra hjóna í umræðum urn pólitík.
Einkum vildi rómur húsfreyju hækka þegar
henni þótti bóndi sinn ekki beita sér nægjan-
lega í þeim málum sem henni voru hjartfólgin.32
Mynd 5.
Skautbúningur
Sigurlaugar Gunnars-
dóttur í Ási sem hún
saumaði veturinn
1860 í samvinnu við
hönnuðinn. Sigurlaug
og eiginmaður hennar
Ólafur sýslumaður
voru í stöðugu bréfa-
sambandi við Sigurð
málara um gerð bún-
ingsins. I bréfum
sýslumannsins og
málarans eru langir
kaflar þar sem fjallað
er ítarlega um snið og
alla gerð búninga
Sigurðar.
Sigurður hannaði tvo kvenbúninga, skaut-
búninginn og kyrtilbúninginn. Sá fyrrnefndi
er eldri, sennilega fullmótaður á árunum
1859-60 en sá síðarnefndi árið 1870." Sjálfur
taldi Sigurður kyrtilbúninginn sniðinn nær
búningum fornmanna og vonaði að smám
saman yrði hægt að smeygja þeim að með
lagni.341 huga hans voru búningar eins konar
„skáldskapur þjóðanna", sem kærni fram í
klæðaburði.35 Fatahönnun hans dregur dám af
táknhyggju rómantískra skálda. Hann var að
yrkja ættjarðarljóð, helsta fyrirmynd hans að
þjóðbúningum kvenna var ísland. Skautbún-
ingurinn átti að endurspegla landið í sumar-
skrúða, en kyrtilinn landið að vetrinum. Eitt
35