Ný saga - 01.01.1997, Page 54

Ný saga - 01.01.1997, Page 54
Viðtal við Arthur Marwick Filiy turbultnt y»»r« which h»v» r»-»h»p«<I Með sameigin- legum óvini styrkist sam- staða þjóðar- innar sem með- al annars gerir stjórnvöid fúsari til félagslegra umbóta stutta bók um konur í fyrri heimstyrjöldinni, Women at War 1914-1918, sem ég er mjög ánægður með því hún er byggð á frumheim- ildum. í nýrri útgáfu af The Deluge er langur inngangskafli þar sem ég dreg saman nýjustu hugmyndir mínar, en þar fjalla ég einnig um bókmenntir og listir. Mér finnst að athygli manna hafi beinst um of að alþýðumenningu en ekki nóg að elítumenningu. Fyrir utan rannsóknir á menningarlífi er ég núna aðal- lega að leika mér að hugmyndum og hugtök- um til að bera saman samfélag í stríði og friði. Með því tel ég að betur sé hægt að aðgreina þær breytingar sem verða á samfélagi í stríði frá þeirri þróun sem verður á friðartímum. Hvernig lítur þú nú á orsakasamhengið milli styrjaldanna og þjóðfélagsbreytinga? Hvernig skilur þú á milli styrjalda og annarra orsaka þjóðfélagsbreytinga? í fyrsta lagi eru auðvitað aðrar langvarandi orsakir fyrir breytingum. Ég tel að fyrst verði að rannsaka formgerð samfélagsins en að því búnu hugmyndafræðilegar aðstæður, hvaða hugmyndir fólk gerði sér um lýðræði, al- mannatryggingar o.s.frv. Breytingar eru ekki mögulegar fyrr en fólk er hugmyndalega und- irbúið undir þær. Loks þarf að líta á stofnana- þætti samfélagsins, sem hamla oft gegn breyt- ingum. Þessi þrenning getur ýmist örvað eða hamlað breytingum. Til formgerðarinnar teljast tæknilegir, lýð- fræðilegir og efnahagslegir þættir. Stundum eru það lýðfræðilegu þættirnir sem valda breytingum, en þeir geta undir öðrum kring- umstæðum hamlað breytingum. Áhrif þess- ara þátta þarf að greina fyrst. Sjálft stríðið er sambærilegt við miklar náttúruhamfarir, svo sem jarðskjálfta. Pað þvingar fólk í nýjar að- stæður og skapar ný tækifæri. Flugvellirnir sem gerðir voru á fslandi í síðari heimsstyrj- öld eru mjög gott dæmi. í fyrri heimsstyrjöld voru menn úr afdölum skosku hálandanna sendir á vígstöðvarnar í Frakklandi og þeir heimsótlu París. Heimssýn þeirra breyttist. Svipað á við um rússneska hermenn í síðari heimsstyrjöld. Stríð er auðvitað líka eyðandi afl og þegar dæmið er gert upp verður að meta hvort má sín meir, niðurrifsáhrif eða já- kvæð áhrif stríðsins. í öðru lagi verður viljinn til að sigra í stríð- inu prófraun á stofnanir samfélagsins og knýr þær til breytinga. Ef samfélag er illa undirbú- ið, eins og Rússland var á keisaratímanum, hrynur það eins og spilaborg. Annars breytir stríðið stofnunum, ekki endilega í jákvæða átt, það getur kallað á ritskoðun, einræðistil- burði og miðstýringu. í þriðja lagi eykst félagsleg virkni réttlítilla eða valdalítilla hópa vegna þess hve allsherj- arstríð er víðtækt. Verkalýðsstéttin í fyrri heimsstyrjöldinni var nauðsynleg fyrir stríðs- reksturinn, ekki bara sem fallbyssufóður, heldur ekki síður í verksmiðjum og kolanám- um. Ef við metum þetta út frá hreinu mark- aðssjónarmiði má segja að markaðsstaða þessara hópa hafi styrkst og þeir nýttu sér hana. Samhliða þessu fara valdhafar að líta svo á að verkamenn séu farnir að gegna mik- ilvægu hlutverki í stríðsvélinni og að af þeim stafi ekki lengur ógn. Verkalýðurinn er með öðrum orðum ákveðinn í að nýta aðstöðu sína til að bæta kjör sín og stjórnvöld og at- vinnurekendur eru tilbúnir til að umbuna verkamönnum fyrir starf í þágu þjóðarinnar. Svipaða sögu er að segja af konunum sem höfðu ekki kosningarétt fyrir fyrri heims- styrjöldina. Þær tóku þátt í stríðinu og fengu umbun fyrir og voru í aðstöðu til að gera kröf- ur eftir styrjöldina. Fjórða atriðið tengist því fyrsta og lokar hringnum. Sjónum er beint að sálfræðilegum áhrifum styrjaldarinnar og tilfinningalegum áföllum sem fólk varð fyrir. Jákvæðu við- brögðin koma meðal annars fram í því að fólk segir: Öll þessi eyðilegging og manndráp hljóta að hafa einhvern tilgang, við verðum að skapa betri heim eftir stríðið. Með sameig- inlegum óvini styrkist samstaða þjóðarinnar sem meðal annars gerir stjórnvöld fúsari til félagslegra umbóta. Samstaða eykst einnig innan ákveðinna hópa, svo sem meðal kvenna og verkafólks. Aðalatriðið er að bera saman samfélög annars vegar í stríði og hins vegar í friði og kanna hvernig stríð raskar aðstæðum fólks þannig að breytingar verða á samfélaginu. Skoðaðu nýjungar og breylingar á stríðstím- um og þar finnurðu skýringar á breytingum hvort sem þær eru til bölvunar cöa bóta.
Page 1
Page 2
Page 3
Page 4
Page 5
Page 6
Page 7
Page 8
Page 9
Page 10
Page 11
Page 12
Page 13
Page 14
Page 15
Page 16
Page 17
Page 18
Page 19
Page 20
Page 21
Page 22
Page 23
Page 24
Page 25
Page 26
Page 27
Page 28
Page 29
Page 30
Page 31
Page 32
Page 33
Page 34
Page 35
Page 36
Page 37
Page 38
Page 39
Page 40
Page 41
Page 42
Page 43
Page 44
Page 45
Page 46
Page 47
Page 48
Page 49
Page 50
Page 51
Page 52
Page 53
Page 54
Page 55
Page 56
Page 57
Page 58
Page 59
Page 60
Page 61
Page 62
Page 63
Page 64
Page 65
Page 66
Page 67
Page 68
Page 69
Page 70
Page 71
Page 72
Page 73
Page 74
Page 75
Page 76
Page 77
Page 78
Page 79
Page 80
Page 81
Page 82
Page 83
Page 84
Page 85
Page 86
Page 87
Page 88
Page 89
Page 90
Page 91
Page 92
Page 93
Page 94
Page 95
Page 96
Page 97
Page 98
Page 99
Page 100
Page 101
Page 102
Page 103
Page 104
Page 105
Page 106
Page 107
Page 108
Page 109
Page 110
Page 111
Page 112
Page 113
Page 114
Page 115
Page 116

x

Ný saga

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.