Ný saga - 01.01.1997, Side 69

Ný saga - 01.01.1997, Side 69
Endurreisn lýðræðisins var þannig mjög annt um að sýna fram á að hugmyndafræði einstaklingshyggju, frelsis og jaínréttis hefði blómstrað á íslandi á íslenskri gullöld, þ.e.a.s. þjóðveldistímanum. Og birt- ingarform þessara hugmynda eru mjög lík. Meðal beggja þjóðanna var þannig haldið á lofti að á miðöldum hefðu íslendingar og Tékkar búið við lýðræðislegt stjórnarfar, löngu áður en hugmyndafræði nútímalýðræð- is varð til í Evrópu. Sömuleiðis má finna þá hugmynd meðal beggja þjóðanna að hið forna gullaldarlýðræði þeirra hefði verið nokkurs konar undanfari vestrænna nútíma- stjórnarhátta. Vestrænt lýðræði ætti þegar öllu væri á botninn hvolft rætur sínar að rekja til stjórnarfars miðalda á íslandi að mati ís- lenskra þjóðernissinna, í Bæheimi samkvæmt tékkneskum þjóðernissinnum." Ekki er alveg ljóst hvenær hugmyndin um lýðræðislegt stjórnarfar á tímum íslenska þjóðveldisins sést fyrst meðal íslenskra fræði- manna en hún er a.m.k. skýr í grein eftir Ólaf Lárusson lagaprófessor frá árinu 1929.12 Ólaf- ur segir að þegar kom fram á miðja 13. öld hafi ísland verið lýðveldi í þrjú hundruð ár, eitt ríkja, en allan „þann tíma mátti segja að lýðveldishugmyndin væri óþekkt í Evrópu“. ísland hafði út frá sjónarhorni Ólafs Lárus- sonar auk þess hlutverk frumkvöðulsins í stjórnmálasögu heimsins því að hann segir að af því fræi sem lá falið í hinu nána sambandi goða og bænda á þjóðveldistímanum hafi löngu síðar sprottið „lýðræði nútímans . . . með vestrænum þjóðum.“13 í íslenskri tnenn- ingu eftir Sigurð Nordal sem kom út árið 1942 kemur einnig fram sú hugmynd að jafnrétti meðal forfeðra íslensku þjóðarinnar, víking- anna, hafi verið undanfari vestrænna nútíma stjórnarhátta. Sigurður telur að það þjóðfélag sem þróaðist á íslandi á miðöldum hafi með- al annars verið mótað af jafnréttisanda sem átti rætur sínar meðal víkinganna en til hans megi rekja „ræturnar að þjóðskipulagi Eng- lendinga, þar sem hinar merkilegustu tilraun- Mynd 6. Ólafur Lárusson. Mynd 7. Sigurður Nordal. Mynd 8. Orustan við Hvítafjall 1620. Þetta ártal í tékkneskri sögu er talið marka upphaf hnignunartímabils líkt og ártalið 1262 í íslenskum þjóð- ernishugmyndum. 67
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Ný saga

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.