Ný saga - 01.01.1997, Side 90

Ný saga - 01.01.1997, Side 90
Már Jónsson Mynd 2. Árni Magnússon 1983, örlítið glaðlegrí. Árni Magnússon reif í sundur pappírshandrit svo eintök hvers ritverks stæðu saman í hillu þeim annars saman af stakri samviskusemi, til að mynda 40 blöðum úr Ólafs sögu helga frá um 1300 sem hann fékk víða að (AM 75 c fol.). Elstu safnhandrit fslendingasagna lét hann eiga sig (AM 132 fol., AM 152 fol., AM 471 4to, AM 556 a-b 4to), og þannig fram eft- ir götum. Pappírshandritin voru aftur á móti miklu fleiri og Árni gerði sér fulla grein fyrir því að alla jafna voru þau fjarri því að vera jafn merkileg og hin. Vandinn var þá að koma þeim fyrir ef efnið var ósamstætt og samsetn- ingin hentaði ekki safninu. Sum yngri sögusafna sinna lét hann í friði, svo sem mikla bók með hendi séra Jóns Er- lendssonar í Villingaholti (AM 160 fol.), en bók með 19 lygisögum sem hann fékk hjá Markúsi Bergssyni sýslumanni ísafjarðarsýslu var brytjuð niður í átta hluta.6 Bók í grænu bandi sem Árni fékk hjá séra Jóni Torfasyni á Breiðabólstað skipti hann í að minnsta kosti fjóra hluta, með Knytlinga sögu í einum (AM 15 fol.), þrjár íslendingasögur og nokkra þætti í öðrum (AM 144 fol.), Orms þátt Stór- ólfssonar í þriðja (AM 164 e y fol.) og Mágus sögu jarls í fjórða (AM 188 fol.). Sögusafn með hendi Jóns Gissurarsonar á Núpi reif Árni í fimm hluta: Laxdœla og Eyrbyggja (AM 126 fol.), Njála (AM 136 fol.), Vatns- dœla (AM 138 fol.), Hænsna Póris saga (AM 165 f fol.) og tvær íslendingasögur og draum- þættir (AM 165 m fol.). Ef illa stóð á blaðsíð- um þar sem ný saga tók við lét hann skrifara sína bæta því aftan við og framan við sem hvarf. Með þessum hætti tókst honum nokkurn veginn að sjá til þess að handril ein- stakra ritverka stóðu saman, en þess ber að geta að hann setti aldrei númer á eignir sínar. Það var verk Jóns Ólafssonar frá Grunnavík.7 Sundurlimunarstefnan var í samræmi við uppskriftir sem Árni hafði sjálfur gert og lát- ið gera í áranna rás, þar sem ávalll var ein saga í hverju bindi. Aðferðin kallaði á tengj- andi upplýsingar sem fólust í því að Árni lagði samhljóða seðla með hverju bindi sem hann bjó til, en þetta krafðist líka vinnu við frágang, með öðrum orðum bókband, sem Árni virðist jafnvel hafa unnið eitthvað við sjálfur eða átti að minnsta kosti tækin til þess heima hjá sér. Varðveittir reikningar benda til umfangsmikilla aðgerða á því sviði, fyrst árin 1714-15, en einkum frá ársbyrjun 1725 til hausts 1728. Síðasti vinnudagur Bertels Wolcks bókbindara fyrir Árna var 13. októ- ber 1728, viku fyrir brunann, og var bæði unn- ið við bókband og undirbúning frekari fram- kvæmda. Skrár Árna yfir bókbandsvinnu þessi þrjú ár, líklega ætlaðar Wolck til glöggv- unar, taka til hátt í 600 handrita og bóka.8 Árni renndi sjálfur yfir þær að verki loknu og strikaði yfir bækur sem voru bundnar, en setti kross fyrir framan þær sem aðeins höfðu ver- ið undirbúnar til bands (planerede). Sem dæmi má nefna pappírshandrit af lögbókinni Járnsíðu í kvartó, hugsanlega annað þeirra eintaka sem hann skrifaði sjálfur á yngri árum (AM 119 4to, AM 1021 4to), Lárentíuss sögu biskups á pappír í fólíó (AM 214 fol.), Ólafs sögu Tryggvasonar eftir Odd munk á skinni í kvartó (AM 310 4to) og Sverris sögu á skinni í kvartó (AM 327 4to).<) Að frágangi loknum var ekkert að vanbúnaði og hægt að halda áfram að flokka og raða. Aöföng Söfnun handrita hélt áfram eftir að til Dan- merkur var komið. í Kaupmannahöfn keypti Árni handrit á uppboðum eða fékk að gjöf, svo sem rit á þýsku um byggingu Björgvinjar frá fyrri hluta 17. aldar árið 1721 að gjöf frá fornvini sfnum Johann Brögger (AM 896 4to) eða Jósku lög frá 1504 á uppboði eftir hátt- settan danskan embættismann sex árum síðar (AM 18 8vo). Mest keypti Árni þó árið 1726 á uppboði yfirmanns síns við skjalasafn kon- ungs, Frederiks Rostgaards, eftir að sá mæti maður lenti í ónáð og var sviptur embættum.10 Á íslandi voru ýmsir í útvegunum fyrir Árna sem höfðu unnið fyrir hann áður og hann þekkti vel. Frá frænda sínum Ormi Daðasyni, sýslumanni í Strandasýslu, fékk hann í þrem- ur lotum árin 1715, 1716 og 1724 hin gagn- merku blöð Melabókar með brotum úr Land- námu, Vatnsdœlu, Flóamanna sögu og Eyr- byggju (AM 445 b 4lo). Árið 1717 sendi Orm- ur honum skinnblað úr Ólafs sögu helga (AM 325 XI 2 b 4to) og tvö úr Njálu (AM 162 B e fol.), en fjórum árum síðar blað úr Mágus sögu jarls (AM 567 XVII y 4to). Þremur árum eftir það barst skinnblað úr Hrólfs sögu Gaut- 88
Side 1
Side 2
Side 3
Side 4
Side 5
Side 6
Side 7
Side 8
Side 9
Side 10
Side 11
Side 12
Side 13
Side 14
Side 15
Side 16
Side 17
Side 18
Side 19
Side 20
Side 21
Side 22
Side 23
Side 24
Side 25
Side 26
Side 27
Side 28
Side 29
Side 30
Side 31
Side 32
Side 33
Side 34
Side 35
Side 36
Side 37
Side 38
Side 39
Side 40
Side 41
Side 42
Side 43
Side 44
Side 45
Side 46
Side 47
Side 48
Side 49
Side 50
Side 51
Side 52
Side 53
Side 54
Side 55
Side 56
Side 57
Side 58
Side 59
Side 60
Side 61
Side 62
Side 63
Side 64
Side 65
Side 66
Side 67
Side 68
Side 69
Side 70
Side 71
Side 72
Side 73
Side 74
Side 75
Side 76
Side 77
Side 78
Side 79
Side 80
Side 81
Side 82
Side 83
Side 84
Side 85
Side 86
Side 87
Side 88
Side 89
Side 90
Side 91
Side 92
Side 93
Side 94
Side 95
Side 96
Side 97
Side 98
Side 99
Side 100
Side 101
Side 102
Side 103
Side 104
Side 105
Side 106
Side 107
Side 108
Side 109
Side 110
Side 111
Side 112
Side 113
Side 114
Side 115
Side 116

x

Ný saga

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.