Ný saga - 01.01.1997, Síða 90

Ný saga - 01.01.1997, Síða 90
Már Jónsson Mynd 2. Árni Magnússon 1983, örlítið glaðlegrí. Árni Magnússon reif í sundur pappírshandrit svo eintök hvers ritverks stæðu saman í hillu þeim annars saman af stakri samviskusemi, til að mynda 40 blöðum úr Ólafs sögu helga frá um 1300 sem hann fékk víða að (AM 75 c fol.). Elstu safnhandrit fslendingasagna lét hann eiga sig (AM 132 fol., AM 152 fol., AM 471 4to, AM 556 a-b 4to), og þannig fram eft- ir götum. Pappírshandritin voru aftur á móti miklu fleiri og Árni gerði sér fulla grein fyrir því að alla jafna voru þau fjarri því að vera jafn merkileg og hin. Vandinn var þá að koma þeim fyrir ef efnið var ósamstætt og samsetn- ingin hentaði ekki safninu. Sum yngri sögusafna sinna lét hann í friði, svo sem mikla bók með hendi séra Jóns Er- lendssonar í Villingaholti (AM 160 fol.), en bók með 19 lygisögum sem hann fékk hjá Markúsi Bergssyni sýslumanni ísafjarðarsýslu var brytjuð niður í átta hluta.6 Bók í grænu bandi sem Árni fékk hjá séra Jóni Torfasyni á Breiðabólstað skipti hann í að minnsta kosti fjóra hluta, með Knytlinga sögu í einum (AM 15 fol.), þrjár íslendingasögur og nokkra þætti í öðrum (AM 144 fol.), Orms þátt Stór- ólfssonar í þriðja (AM 164 e y fol.) og Mágus sögu jarls í fjórða (AM 188 fol.). Sögusafn með hendi Jóns Gissurarsonar á Núpi reif Árni í fimm hluta: Laxdœla og Eyrbyggja (AM 126 fol.), Njála (AM 136 fol.), Vatns- dœla (AM 138 fol.), Hænsna Póris saga (AM 165 f fol.) og tvær íslendingasögur og draum- þættir (AM 165 m fol.). Ef illa stóð á blaðsíð- um þar sem ný saga tók við lét hann skrifara sína bæta því aftan við og framan við sem hvarf. Með þessum hætti tókst honum nokkurn veginn að sjá til þess að handril ein- stakra ritverka stóðu saman, en þess ber að geta að hann setti aldrei númer á eignir sínar. Það var verk Jóns Ólafssonar frá Grunnavík.7 Sundurlimunarstefnan var í samræmi við uppskriftir sem Árni hafði sjálfur gert og lát- ið gera í áranna rás, þar sem ávalll var ein saga í hverju bindi. Aðferðin kallaði á tengj- andi upplýsingar sem fólust í því að Árni lagði samhljóða seðla með hverju bindi sem hann bjó til, en þetta krafðist líka vinnu við frágang, með öðrum orðum bókband, sem Árni virðist jafnvel hafa unnið eitthvað við sjálfur eða átti að minnsta kosti tækin til þess heima hjá sér. Varðveittir reikningar benda til umfangsmikilla aðgerða á því sviði, fyrst árin 1714-15, en einkum frá ársbyrjun 1725 til hausts 1728. Síðasti vinnudagur Bertels Wolcks bókbindara fyrir Árna var 13. októ- ber 1728, viku fyrir brunann, og var bæði unn- ið við bókband og undirbúning frekari fram- kvæmda. Skrár Árna yfir bókbandsvinnu þessi þrjú ár, líklega ætlaðar Wolck til glöggv- unar, taka til hátt í 600 handrita og bóka.8 Árni renndi sjálfur yfir þær að verki loknu og strikaði yfir bækur sem voru bundnar, en setti kross fyrir framan þær sem aðeins höfðu ver- ið undirbúnar til bands (planerede). Sem dæmi má nefna pappírshandrit af lögbókinni Járnsíðu í kvartó, hugsanlega annað þeirra eintaka sem hann skrifaði sjálfur á yngri árum (AM 119 4to, AM 1021 4to), Lárentíuss sögu biskups á pappír í fólíó (AM 214 fol.), Ólafs sögu Tryggvasonar eftir Odd munk á skinni í kvartó (AM 310 4to) og Sverris sögu á skinni í kvartó (AM 327 4to).<) Að frágangi loknum var ekkert að vanbúnaði og hægt að halda áfram að flokka og raða. Aöföng Söfnun handrita hélt áfram eftir að til Dan- merkur var komið. í Kaupmannahöfn keypti Árni handrit á uppboðum eða fékk að gjöf, svo sem rit á þýsku um byggingu Björgvinjar frá fyrri hluta 17. aldar árið 1721 að gjöf frá fornvini sfnum Johann Brögger (AM 896 4to) eða Jósku lög frá 1504 á uppboði eftir hátt- settan danskan embættismann sex árum síðar (AM 18 8vo). Mest keypti Árni þó árið 1726 á uppboði yfirmanns síns við skjalasafn kon- ungs, Frederiks Rostgaards, eftir að sá mæti maður lenti í ónáð og var sviptur embættum.10 Á íslandi voru ýmsir í útvegunum fyrir Árna sem höfðu unnið fyrir hann áður og hann þekkti vel. Frá frænda sínum Ormi Daðasyni, sýslumanni í Strandasýslu, fékk hann í þrem- ur lotum árin 1715, 1716 og 1724 hin gagn- merku blöð Melabókar með brotum úr Land- námu, Vatnsdœlu, Flóamanna sögu og Eyr- byggju (AM 445 b 4lo). Árið 1717 sendi Orm- ur honum skinnblað úr Ólafs sögu helga (AM 325 XI 2 b 4to) og tvö úr Njálu (AM 162 B e fol.), en fjórum árum síðar blað úr Mágus sögu jarls (AM 567 XVII y 4to). Þremur árum eftir það barst skinnblað úr Hrólfs sögu Gaut- 88
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116

x

Ný saga

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Ný saga
https://timarit.is/publication/806

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.