Birtingur - 01.01.1966, Side 84

JÓN ÓSKAR: LAUSAVÍSUR OG ÞJÓÐLEGUR METNAÐUR
Nú á síífustu tímum, þegar fslendingar hafa
gerzt æ háÖari erlendu stórveldi, Bandaríkj-
um NorSur-Ameríku, og sitja margir hverjir
flest kvöld við að horfa á sjónvarp þeirra her-
manna sem hér hafa hersetu meðan landar
þeirra eru að drepa fólk austur í Asíu, hefur
borið mjög á allskonar yfirskinsþjóðrækni,
einsog menn vilji á þann hátt breiða yfir þá
staðreynd að íslendingar gerast nú minni og
minni íslendingar. Menn þeytast um allar
jarðir, út á yztu annes og eyjar með segul-
bandstæki til að láta karla og kerlingar segja
hetjusögur um lífið í fyrri daga (hví ekki að
snara þessum sögum fyrir erlenda herinn),
síðan gefa menn út heilar bækur með þessum
því-gleymi-ég-aldrei-sögum og bókmennta-
gagnrýnendur hamast við í jólaönnunum að
hefja dýrðina til skýjanna, — og allt er snilld;
lipurleg blaðamannsfrásögn af fólki í af-
skekktum sveitum eða úti á eyjum, þokkaleg-
ar blaðateikningar, jafnvel kjaftasögur Sím-
onar Dalaskálds um Bólu-Hjálmar, færðar í
þann hvítasunnuskrúða sem nútíma íslend-
ingum þykir hæfa dauðurn skáldum sínum,
ekki sízt þeim sem þeir hafa drepið úr vesöld,
— allt er þetta hreinasta ritsnilld, — og það
nægir ekki að gagnrýnendur blaðanna blási
samhljóma lofdýrðartóna í rómsterkustu lúðra
sína, heldur hleypur jafnvel mektarfólk í út-
varpið til að vitna um hrifningu sína, trúir
og dyggir lesendur þess þjóðlega glæpasagna-
blaðs er nefnir sig Satt. Og lausavísan, hún
blífur. Þarna eru þjóðlegheit sem ekki má
gleyma. Lausavísan skal sanna hve þjóðleg-
heitin eru sterk. Hvers megnar þá einn erlcnd-
ur her? Og ekki má heldur gleyma að geta
þess um leið og vísnabullinu er dembt yfir
þjóðina að svo kölluð atómskáld kunni ekki
að yrkja vísur. Hvað er atómskáld? Það veit
því miður enginn. Helzta kynning á því hvað
sé atómskáldskapur er klaufalegt bull sem hat-
ursmenn ljóðlistar setja stundum saman til
að ná sér niðri á Ijóðadísinni. Hversvegna
þeir gera þetta, veit enginn.
Það er í sjálfu sér engin ástæða til annars en
að menn viðhaldi þeirri gömlu og góðu íþrótt
að setja saman ferskeytlur, en þegar farið er
að upphefja lausavísnagerð á kostnað sjálfrar
ljóðlistarinnar og styrkja menn af almannafé
til að ryðja úr sér bágbornum vísnakveðskap,
þá keyrir um þverbak. Vel má vera að þessi
verknaður, að fleygja nokkrum tugþúsundum
árlega í íslenzka hagyrðinga, sé hugsaður scm
einskonar uppbót til sveitamanna (mest eru
þetta sveitamenn) vegna þess að bókmennta-
afrek þjóðarinnar verða ekki lengur til í sveit-
unum. En með þessu er krónunum fleygt til
einskis á kostnað raunverulegra skálda. Ég
hygg að mönnum sé tamt að líta á það, að
gullaldarbókmenntir íslendinga urðu til uppi
82
BIRTINGUR