Vera - 01.02.2002, Síða 31

Vera - 01.02.2002, Síða 31
arkmið mitt með þessum skrifum er aö sýna hvernig þessi orðræða umlykur rapptónlist og jafnframt aö geta mér til um ástæður þess. Áður en lengra er haldið vil ég fjalla örlítið um uppruna þessa menningarfyr- irbæris sem oft er kallað einu nafni hip hop. Hvaö er hip hop? Flestir eru sammála um að hip hop sé í eðli sínu „svört" undirstéttarmenning. Hún er sprottin upp úr fátækrahverfum New York en i byrjun áttunda áratugarins áttu sér stað harkalegar niðurskuröaraðgerðir af hendi bandaríska ríkisins sem fóru nærri þvi aö gera New York gjaldþrota. Þessar aðgerðir bitnuðu einna helst á velferðarþjónustu í hverfum eins og Bronx, sem fljótlega breyttust i „gettó" og glæpasamtök voru hið eiginlega yfirvald. Einhvers konar samfélag innan sam- félagsins sem enginn vildi vita af, hvorki fjöl- miðlar né stjórnmálamenn. Það er ekki að ástæðulausu sem Chuck D, forsprakki Public Enemy, einnar virtustu rapphljómsveitar Bandaríkjanna, kallaöi tónlist sína „CNN fá- tækrahverfisins”. Upp úr þessum jarðvegi sprettur hip hop menningin. Trieia Rose, pró- fessor við New York háskóla, telur að hip hop hafi frá upphafi sýnt viðleitni ungra karl- manna úr fátækrahverfum til að endur- heimta sjálfsöryggið eða, eins og hún segir í bók sinni „Svörtum hávaða" (Black Noise), þá kristallast í hip hopi þörf unglinga er tilheyra minnihlutahópum til að sýna fram á að það sé sitthvað í þá spunnið þrátt fyrir lélega menntun og slæm lífsskilyrði almennt. Sumir hafa haldiö því fram aö rappið hafi veitt mörgum ungum karlmönnum annan valkost en þann að taka þátt I margskonar glæpa- starfsemi. Some real motherfuckin'men Hinar sögulegu aðstæður sem rapptónlistinn sprettur úr hafa haft mótandi áhrif á hvaö telst gott í rappi. Bandaríski félagsfræðingur- inn og blaðamaðurinn Kembrew McLeod tel- ur að hugmyndir um karlmennsku séu lagðar til grundvallar þegar áreiðanleiki rapplista- mannsins er metinn, þ.e. því meiri karl i krap- inu þvi meira „ekta". En hvað þýðir að vera al- vöru karlmaöur? Hvað þýðir það þegar rapp- hljómsveitin bandariska 40 Thevz hefur lag sitt Mad Doggin á því að segja: „I got my real niggaz in the house/ Some real motherfuckin' men"? Jú, McLeod telur að hugmyndir um karl- mennsku í rappi séu í eðli sínu ekkert ólíkar hefðbundnum hugmyndum um karlmennsku. Þaö er ekki nóg að vera með viðeigandi kyn- færi heldur þarf maður líka að haga sér á karlmannlegan hátt. Aö vera karlmaður þýðir að menn verða að vera harðir af sér og hark- an tekur oft á sig ofbeldisfullar myndir á meðan kvenlegt þykir að vera mjúkur og til- finninganæmur. Sá rapplistamaöur sem sennilega hefur átt einna mestu fylgi að fagna meðal kvenfólks er LL Cool J. Hann hefur samið ógrynni af ballöðum og fyrir vik- ið hafa aörir rapparar sagt um hann í niðr- andi tón að 99 prósent aðdáenda hans gangi í háhæluöum skóm. Þetta þýðir í raun að áreiðanleiki hans sem alvöru rappari sé í hættu vegna meintrar tilfinningasemi i garð kvenna. LL Cool J hefur því verið auðvelt skotmark annarra „alvöru" rappara sem ásaka hann um kvenlegheit og samkynhneigð. Hiö svarta villidýr Af hverju er þessi harðnaglaímynd svona áberandi í rappinu? Eg hef áður minnst á þá hugmynd að hip hop menningin sé afsprengi bágra lífsskilyrða I fátækrahverfum banda- rískra stórborga. Ungir karlmenn hafi því þurft að vera harðir ef þeir ætluðu að komast af. Haft var eftir lce Cube, virtum rapplista- manni frá Bandaríkjunum, að það væru ekki eingöngu yfirvöld sem hindruðu framgang svarta (karl)mannsins heldur einnig konur, einna helst svartar konur. Menningarpostular í Bandaríkjunum, bæði svartir og hvítir, hafa velt fyrir sér ástæðu þeirra tilfinninga sem ungir svartir karlmenn bera til kvenna. Hvað er það I „svartri" menningu sem veldur þessu? Ýmsir fræðimenn hafna þessari spurningu. Meðal þeirra er bandaríski menningarfræð- ingurinn bell hooks. Að konur séu fyrirlitnar er ekkert nýtt, segir hún, hvernig rapparar tala um konur endurspeglar einungis þau gildi og viömið sem eru ríkjandi í samfélagi hvíts feðraveldis. Vissulega eiga rapparar að bera ábyrgð á gjörðum sínum en það sé frá- leitt að skella skuldinni eingöngu á þá, en hooks telur að það sé verið að gera unga svarta karlmenn að blórabögglum og ekki í fyrsta sinn. Að mati hennar hafa svartir karl- menn ætíð verið niðurnjörvaðir í hlutverk „hins svarta villidýrs" i bandarískri dægur- menningu. Á öðrum áratug síðustu aldar birtust svartir karlmenn okkur i líki Gus í kvikmynd D.W. Griffith, „Fæðingu þjóðar" (Birth of a nation), en hann var ofbeldisfullur glæpa- maöur með óseöjandi lyst á hvítu kvenfólki. í „blaxploitation" myndunum svokölluðu, eins og Shaft (1971) og Superfly (1972), hafði hinn svarti karlmaður að vísu meiri stjórn á kynhvötinni en var samt sem áður mjög kyn- ferðislegur í öllu atferli. Hann notaði aðdrátt- arafl sitt óspart til aö koma konum í rúmið en þær gátu jafnan ekki staðist persónutöfra að- alhetjunnar og komu yfirleitt ekki viö sögu nema innan veggja svefnherbergisins. Sam- kvæmt hooks er þetta ennþá sú mynd sem birtist af svörtum karlmönnum og ekki síöur svörtu kvenfólki, sem oftast nær eru viljalaus verkfæri i höndum karlhetjunnar. Hooks kann mörgum hip hop listamönnum litlar þakkir fyrir aö endurskapa í sífellu ímyndina um „hið svarta villidýr" og telur aö þetta geti reynst mannréttindabaráttu svartra fjötur um fót. íslenskir harönaglar Það eru ekki bara svört ungmenni í fátækra- hverfum bandarískra stórborga sem hlusta á rapp og hrífast af hip hop menningu. Um síð- Að mati bell hooks hafa svartir karlmenn ætíð verið niðurnjörvaðir i hlutverk „hins svarta villidýrs" í bandarískri dægurmenningu. bell hooks 3

x

Vera

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vera
https://timarit.is/publication/858

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.