Vera - 01.02.2003, Blaðsíða 11

^Broddi Sigurðarson, upplýsingafiilitrúi Alþjóðahúss
Um baráttu gegn hryðjuverkum
»Það líður varla sá dagur að ekki heyrist fréttir af hryðjuverkum eða baráttunni gegn þess-
um hræðilegu glæpum. Endalausar fréttir af „möndulveldum hins illa", fanatískum ofstækis-
mönnum, glæpahyski sem svífst einskis til að skapa ótta og valda sem mestum skaða. í öllu
þessu fréttaflóði eru tvö grundvallaratriði sem ekki komast að. Þessi atriði má í raun setja
fram í tveimur spurningum; Hvað eru hryðjuverk? (það er nefnilega ekki jafn augljóst og
maður gæti haldið í fyrstu). Hvernig er best að vinna gegn hryðjuverkamönnum, að koma í
veg fyrir hryðjuverk?
4»
Það virðist vera þegjandi samkomulag um að skilgreina hryðju-
verk ekki út frá verknaðinum (að beita eða hóta ofbeldi til að
skapa ótta í þeim tilgangi að ná fram pólitískum eða efnahags-
legum markmiðum), heldur út frá því hver það er sem fremur
verknaðinn (aðili eða samtök sem eru ekki ríki). Þess vegna hefur
Saddam Hussein, sem beitti efnavopnum gegn Kúrdum til þess
eins að skapa ótta og þannig koma í veg fyrir viðleitni þeirra til að
ná fram sjálfstæði, verið kallaður öllum illum nöfnum öðrum en
hryðjuverkamaður. Af sömu ástæðu voru stjórnvöld í Guatemala
aldrei sökuð um hryðjuverk þegar þau stóðu fyrir fjöldamorðum
þar sem líkin stóðu til sýnis dögum saman á opnum torgum á 9.
áratugnum til þess að sýna almenningi hvernig fer fyrir þeim
sem leyfa sér að gagnrýna stjórnvöld.
Reyndar er það skiljanlegt hvers vegna vestræn stjórnvöld
fylgja þessari skilgreiningu að líta á hryðjuverk eingöngu út frá
því hver það er sem fremur glæpinn, en ekki hvers eðlis glæpur-
lr>n er. Þá væri einmitt hugsaniegt að þessi sömu stjórnvöld
gaatu sjálf verið sökuð um hryðjuverk. Það er hins vegar erfiðara
að skilja hvers vegna fjölmiðlar taka þátt í þessum skrípaleik.
Hvers vegna eru morð Palestínumanna á ísraelskum borgurum
kölluð (með réttu) hryðjuverk, á meðan morð Israela á palestínsk-
utn borgurum eru kölluð hernaðaraðgerðir? Ef glæpur er fram-
Inn i nafni ríkis, má þá ekki kalla hann sínu rétta nafni?
A að ræða við hryðjuverkamenn?
Ef við veltum fyrir okkur hvernig er best að koma i veg fyrir
ódæðisverk á borð við þau sem framin voru 11. september 2001,
er ekki vitlaust að lita til reynslu nágranna okkar, Breta. Bretar eru
emmitt helstu stuðningsmenn Bandaríkjamanna i baráttunni
9egn hryðjuverkum og þeir hafa áratuga reynslu af slikri baráttu
9egn írska lýðveldishernum. Árum saman neituðu bresk stjórn-
Reyndar er það skiljanlegt hvers
VEGNA VESTRÆN STJÓRNVÖLD FYLGJA
RESSARI skilgreiningu að líta á hryðju-
verk eingöngu út frá því hver það er
SEM fremur glæpinn, en ekki hvers eðl-
!SGLÆPURINN er.
völd alfarið (a.m.k. opinberlega) að ræða við írsku hryðjuverka-
mennina fyrr en þeir létu af öllu ofbeldi. Irski lýðveldisherinn lét
sér ekki segjast og áratugir af sprengjum og morðum kostuðu
yfir 3200 manns lífið og tugir þúsunda særðust. Að lokum hófust
viðræður (viðræður höfðu reyndar staðið yfir fyrir luktum dyr-
um), vopnahlé komst á og undirritaður var samningur sem
kenndur er við föstudaginn langa. Það eykur á kaldhæðnina að
sáttasemjarinn í þessum viðræðum var George Mitchell, sendi-
fulltrúi Bandaríkjamanna og einn virtasti öldungadeildarþing-
maður þeirra. Frá þeim tíma hafa ibúar Norður írlands lifað við til-
tölulega friðsamar aðstæður og eygja von um betri framtíð.
Ástæða þess er fyrst og fremst að stjórnir Tony Blair og John
Major gerðu sér grein fyrir því að friður myndi aldrei nást án við-
ræðna og hvorugur aðilinn gæti nokkru sinni unnið hernaðarleg-
an sigur. Með þessa reynslu og þekkingu sem Bretar hafa, er
erfitt að gera sér grein fyrir þeirri ofurtrú sem þeir leggja á hern-
aðarlegan sigur gegn öðrum hryðjuverkahópum viðs vegar um
heiminn. Það var ekki fyrr en bresk stjórnvöld viðurkenndu að
norður írskir lýðveldissinnar höfðu eitthvað til síns máls (þrátt
fyrir ógeðfelldar baráttuaðferðir) og að það yrði að ræða við ó-
vininn, að friður varð að möguleika.
Snýst baráttan um hryðjuverk - eða olíu?
Til samanburðar má líta til Baskahéraðsins á Spáni þar sem ETA
hafa staðið fyrir morðum og sprengjuárásum síðustu þrjá áratugi
og Joze María Aznar, forsætisráðherra Spánar, neitar alfarið að
eiga nokkrar viðræður við aðskilnaðarsinnaða Baska þar til þeir
lýsa yfir vopnahléi. Enda er staðan þar sú að Baskar og reyndar
flestir Spánverjar sjá litla von á friði í nánustu framtíð.
Hvers vegna í ósköpunum virðast Bretar og Bandaríkjamenn
halda að hægt sé að vinna hernaðarlegan sigur á hryðjuverka-
mönnum annars staðar, þegar þeir virðast sannfærðir um mikil-
vægi viðræðna við hryðjuverkamenn á Norður frlandi? Getur það
hugsanlega verið að stríðið gegn hryðjuverkum snúist einmitt
ekki um hryðjuverk, heldur olíu?
Ég skora á Hauk IVlá Helgason nema i Berlín að skrifa
næsta pistil.
vera / mér finnst / 1. tbl. / 2003 / 11