Vera - 01.02.2003, Qupperneq 15

/ KARLVERAN
„Mér er ekkert sérstaklega vel við orðið femínismi af því að mér
finnst eins og þá sé verið að tileinka það eingöngu konum. Mér
finnst femínismi fyrst og fremst fjalla um það að konur og karlar
séu jöfn að öllu leyti, að öll tilvera kvenna og karla sé sú sama.
Þau eiga að sinna í sameiningu öllum störfum, uppeldinu, heim-
ilinu og afla tekna. Ég vil ekki tengja orðið femínismi kvennabar-
áttu eða kvenréttindabaráttu, ég vil frekar tengja það almennu
jafnrétti."
Þann 17. janúar síðastliðinn hélt Friðbert fyrirlestur á ráð-
stefnu sem Nefnd um aukinn hlut kvenna í stjórnmálum stóð fyr-
ir. Af því tilefni spurði ég Friðbert af hverju það sé nauðsynlegt að
hafa jafnan hlut kynja i stjórnmálum.
„Mitt álit er það að okkur vantar þessa hugsun sem konur
hafa oft. Þær fara varkárar i hlutina en ekki með þeim bægsla-
gangi sem stundum einkennir karlana. Ég er alveg viss um að ef
stundum væri notuð hugsun kvenna þegar verið er að meta
ýmsa hluti í fjárfestingum og annað, færum við ekki út í eitthvað
sem hefur skilað okkur litlum eða engum árangri í gegnum tíð-
ina. Það er náttúrulega staðreynd að konur hugsa meira um
göngu vegna þess að þær eru konur. En þá má kannski hugsa
hve stór hluti karla sem núna er í stjórnunarstörfum hefur einmitt
fengið embætti sín vegna þess eins að þeir eru karlar. Af því að
það voru karlar sem völdu þá til starfa og horfðu aldrei út fyrir
þennan karlahóp."
Glerþak karlaveldisins
Nú halda margir þvi fram að konur sem og menn eigi að komast
áfram á eigin verðleikum en ekki í gegnum einhvern kvóta.
„Ég er alveg sammála því að þannig eigi það að vera en ég
held bara að þetta þak sem konurnar reka sig upp undir sé strax
á fyrstu hæð. Það er svo sterkt veldi karla sem lokar leiðinni upp
á toppinn og þar af leiðandi geta margar konur, sem hafa meiri
verðleika og meiri getu en karlarnir, ekki komið skoðunum sínum
á framfæri. En auðvitað á það að vera þannig að við veljum alltaf
hæfasta einstaklinginn til þess að vinna tiltekið starf."
Um 70% félaga Sambands íslenskra bankamanna eru konur
en eins og áður kom fram er Friðbert, sem vitanlega er karlmað-
ur, formaður sambandsins. Er ég spurði um þetta kimir Friðbert,
ÉG ER ALVEG VISS UM AÐ EF STUNDUM VÆRI NOTUÐ HUGSUN KVENNA
ÞEGAR VERIÐ ER AÐ META ÝMSA HLUTI í FJÁRFESTINGUM OG ANNAÐ,
FÆRUM VIÐ EKKI ÚT í EITTHVAÐ SEM HEFUR SKILAÐ OKKUR LITLUM
EÐA ENGUM ÁRANGRI í GEGNUM TÍÐINA.
mýkri málin og mannlegu hliðina meðan karlarnir hugsa ein-
9öngu um hagnað og gróða. Almennt séð held ég að það þurfi
líka að blanda aldurshópum og mismunandi landssvæðum. Jafn-
tétti á við um allar mögulegar breytur."
Löggjöfin er besta leiðin
Hvað getur aukið hlut kvenna í stjórnmálum?
„Það hefur mikið verið rætt um að hafa einhvers konar fléttulista
þar sem stjórnmálaflokkarnir ákveða sjálfir að hafa jafnt kynja-
hlutfall. En það eru samt engin ákvæði um að svo skuli vera.
Stjórnmálaflokkarnir verða að taka það upp hjá sjálfum sér að
hafa fléttulista þar sem annað kynið skipar að minnsta kosti 40%
sæta inn á Alþingi. Jafnréttisumræðan virðist ekki ná nema þeim
árangri að um 25% kvenna fái sæti á Alþingi og svo förum við
aldrei yfir það. Á Norðurlöndunum eru settir fléttulistar og þeim
fy'gt betur eftir og þar eru konur 40-50% af fulltrúum í sveitar-
stjórnum og á Alþingi. Eftir því sem ég skoða þetta betur þá tel
ég að það þurfi meiri og sterkari lög sem kveða á um jafnrétti. Ég
er því einn af þeim sem hreinlega held að ef við ætlum að reyna
að breyta þessu enn frekar þá þurfum við að taka upp einhvers
konar kvóta."
Friðbert er í stjórn starfsmanna fjármálafyrirtækja á Norður-
'öndunum og segir að þar sé almennt niðurstaðan að það sé ekki
hægt að koma á jafnréttti nema i gegnum lög. Enn fremur segir
hann: „Það er staðreynd að karlarnir eru alls staðar í efstu lögum
1 stjórnum allra fyrirtækja, ekki síst á Islandi. Konur eru mjög
sjaldséðar í stjórnum hlutafélaga á íslandi."
Getur lagasetning um jafnan hlut kynja í stjórnmálum valdið
togstreitu? „Ég er alveg viss um að það gæti verið notað gegn
konum til að byrja með að þær hafi fengið tiltekna stöðu ein-
rétt eins og hann hafi fengið þessa spurningu ótal sinnum. „Fyrst
og fremst er þetta félag sem berst fyrir launum. Ég er á því að
karlar geti ekkert síður en konur barist fyrir hönd kvenna og ég
held að ég hafi sýnt það vegna þess að við höfum komið ýmsu á
hér, til að mynda styrktarsjóði og menntunarsjóði. Menntunar-
sjóður er mikilvægur vegna þess að stór hluti þeirra sem er með
litla menntun, það er minna en stúdentspróf, eru konur sem
vinna í þessum almennu þjónustustörfum í útibúum banka. Ég
hef verið mikill talsmaður þess að hvetja alla til að fara í nám og
sækja sér eins mikla menntun og þeir mögulega geta, með að-
stoð fyrirtækisins. Einnig erum við með jafnréttisáætlanir í öllum
bönkum og hvetjum mjög til þess að eftir þeim sé gengið. Ég
verð að viðurkenna að ég er líka mjög harður talsmaður þess að
ekki sé komið illa fram við konur sem eru komnaryfirfimmtugt. Ég
tel það lýsa siðferði sem er fyrir neðan allt velsæmi að þetta fólk
passi ekki lengur i vinnu vegna hugsanlegra breytinga hjá fyrir-
tækinu, einstaklingar sem hafa unnið þar rjómann af sinni
starfsævi og nýst fyrirtækinu vel alla tið. Þegar verið er að hugleiða
uppsagnir á eldra fólki þá hafa það verið konur í 90% tilvika."
Að endingu spurði ég Friðbert hvort það væri jafnrétti á (s-
landi. Án mikillar umhugsunar svarar hann blákalt nei.
„Þrátt fyrir þessa baráttu undanfarin ár þá finnst mér ekki
hafa tekist til sem skyldi. Baráttan hefur of mikið verið rekin sem
einhverjir árekstrar milli kynjanna, að það ætti að gera karlinn
mýkri og konuna harðari. Ég held að það hafi ekki alveg verið rétt
aðferð. Ég tel að mörgu leyti, þó að það sé enn launamunur kynj-
anna, að þá sé það samt sá staður sem við höfum náð einna
skástum árangri. Það eru þó allavega lög um það að konur og
karlar skuli fá sömu laun fyrir sömu vinnu." X
vera / karlveran / 1. tbl. / 2003 / 15