Vera - 01.02.2003, Blaðsíða 73

/FRÁ JAFNRÉTTISSTOFU
Jafnt er meira
Námskeið um jafnréttisstarf fyrirtækja og stofnana
Haustið 2001 fór Jafnréttisstofa af stað með námskeiðið
Jafnt ermeira - námskeið um jafnréttisstarf fyrirtækja og
stofnana. Ástæðan var m.a. sú að í iögum um jafna stöðu
og jafnan rétt kvenna og karla, sem samþykkt voru á Al-
þingi í maí 2000, er í fyrsta sinn í íslenskum jafnréttislög-
um kveðið á um að í fyrirtækjum og stofnunum þar sem
starfa fleiri en 25 manns beri að setja jafnréttisáætlanir
eða kveða á um markmið og aðgerðir í jafnréttismálum í
starfsmannastefnu.
Þegar Jafnréttisstofa sendi tæplega 900 fyrirtækjum og stofn-
ununr á landinu bréf í upphafi árs 2001, þar sem m.a. var gerð
grein íyrir ákvæðinu, urðu viðbrögð nokkur. Annars vegar
tóku fyrirtæki og stofnanir sem þegar höfðu sett sér jafnréttis-
aætlanir sig til og sendu inn áætlanir sínar. Hins vegar höfðu
þó nokkuð rnörg fyrirtæki samband og lýstu yfir vanmætti
sínum og vankunnáttu hvað viðkemur vinnu að jafnréttismál-
uni á vinnustað. Vegna þessara síðarnefndu viðbragða var ljóst
að korna þyrfti til nróts við fyrirtæki og stofnanir með fræðslu
um jafnrétti á vinnustöðum og gerð jafnréttisáætlana.
I námskeiðinu, sem hlaut nafnið Jafnt er meira (og vísar til
þess að jafnrétti kenrur öllum til góða), eru helstu efnisþættir:
lög um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla nr. 96/2000
helstu staðreyndir og tölur um stöðu kynjanna
‘ samþætting kynja- og jafnréttissjónarmiða í starfsemi og áætlanagerð
gerð jafnréttisáætlana
Nokkuð vandlega er farið í gegnurn jafnréttislögin enda snúast
þau að megninu til um jafnrétti á vinnumarkaði og þar er að
finna ýmis atriði sem taka þarf með í reikninginn í starfi fyrir-
l*kja og stofnana, lrvort sem þar starfa fleiri eða færri en 25
uianns. Hér rná sem dærni nefna ákvæði um kynferðislega
areitni sem er nýjung í íslenskum jafnréttislögum og skyldar
atvinnurekendur og yfirmenn stofnana og félagsstarfs til að
Sera ráðstafanir til að koma í veg fyrir að starfsfólk, nemar og
skjólstæðingar verði fýrir kynferðislegri áreitni. Helstu stað-
reyndir og tölur um stöðu kynjanna vekja gjarnan mikla at-
Vgli, enda sýna þær stöðuna svart á hvítu, t.d. hvað varðar
hlut kvenna í stjórnunarstöðum, í opinberum ráðunr og
uefndum, kynskipt námsval o.fl. Hugmyndafræði samþætting-
ar kynja- og jafnréttissjónarmiða er kynnt en hún snýst um að
uvallt sé hugsað unt hvaða áhrif áætlanir, stefnur og aðgerðir
konii til með að hafa á konur annars vegar og karla hins vegar.
^íðast en ekki síst er farið í gegnum þau ferli sem þurfa að eiga
ser stað í fyrirtæki áður en hægt er að setjast niður og gera hina
eiginlegu jafnréttisáætlun, þar er t.d. átt við kortlagningu á fyr-
■rtæki/stofnun út frá fjölda kvenna og karla sem þar starfa,
hvaða störfum þau gegna, hver laun þeirra eru o.s.frv., allt
greint eftir kyni. Þegar þessi atriði eru orðin ljós er hægt að
setja fram markmið og tilgreina aðgerðir sem nriða eiga að því
að rétta hlut kynjanna, sé um skekkju að ræða.
Laða til sín hæft starfsfólk af báðum kynj’um
Jafnréttisáætlun er nefnilega meira en yfirlýsing um að fyllsta
jafnréttis skuli gætt í hvívetna - hún er áætlun sem hefur
ákveðin markmið að leiðarljósi og tilgreinir til hvaða aðgerða
skuli grípa til að ná jafnrétti á vinnustaðnum. Góður vilji dug-
ar ekki einn og sér heldur verður að setja fram aðgerðaáætlun
urn hvernig vinna skuli að því að tryggja jafnrétti kynjanna,
eða ef staðan er góð nú þegar í fyrirtækinu/stofnuninni,
hvernig jafnrétti skuli viðhaldið á markvissan hátt.
Nokkur fyrirtæki og stofnanir á Islandi hafa tekið hlutverk
sitt mjög alvarlega þegar kemur að jöfnurn rétti og jöfnum
tækifærum kynjanna á vinnustað. Settar hafa verið fram metn-
aðarfullar áætlanir sem byggðar eru á úttekt á stöðu kynjanna
í fyrirtækinu/stofnuninni og síðan hefur markvisst verið unn-
ið eftir aðgerðaáætlun - og árangurinn lætur ekki á sér standa.
Enda hefur verið sýnt frarn á að fyrirtæki sem státa af virkri
jafnréttisáætlun laða til sín hæft starfsfólk af báðurn kynjum
og hafa þar af leiðandi úr breiðari hópi starfsmanna að spila og
stuðla þar með að aukinni framleiðni og arðsemi.
Það er nóg verk fýrir höndum fyrir öll þau sem áhuga og
þekkingu hafa til að fræða forsvarsfólk fýrirtækja og stofnana á
Islandi um það hvernig vinna rná markvisst að því að koma á
jafnrétti á vinnumarkaði. Nefna nrá að Samtök atvinnulífsins
hafa haldið námskeið urn gerð jafnréttisáætlana og einnig hef-
ur Rannsóknastofa í kvennafræðum við Háskóla íslands í sam-
vinnu við Endurmenntunarstofnun Háskóla Islands staðið
fyrir slíkurn námskeiðum.
Síðastliðið haust bauð Jafnréttisstofa námskeiðið Jafnt er
rneira á 11 stöðum á landinu og í maí næstkomandi verður
námskeiðið aftur í boði hringinn í kringum landið.
Nánari upplýsingar um gerð jafnréttisáætlana og jafnréttis-
starf í fýrirtækjum má fá hjá Jafnréttisstofu í sítna 460 6200,
með því að senda fyrirspurn á netfangið jafnretti@jafnrett.is
eða nálgast upplýsingar á vefsíðu okkar www.jafnretti.is
Skrifstofa jafnréttismála gaf á sínum tíma út bæklinga sem
nýtast í jafnréttisstarfi fyrirtækja og stofnana og hafa þeir ver-
ið endurskoðaðir og uppfærðir af starfsfólki Jafnréttisstofu
með tilliti til þeirra lagabreytinga sem átt hafa sér stað. Þeir
eru:
Jafnréttisáætlanir - flðferð til árangurs
Samþætting - Ný ieið til jafnréttis kynjanna
Kynferðisleg áreitni
Bæklingarnir eru allir aðgengilegir á vefsíðu Jafnréttisstofu.
Katrín Björg Ríkarðsdóttir
sérfræðingur
vera / jafnrétti / 1. tbl. / 2003 / 73