Vera - 01.02.2003, Blaðsíða 20

/ HORMÓNAR - TIL HVERS?
Women's Health Initiative rannsóknin
Women's Health Initiative (WHI) er
stærsta alhliða rannsókn sem gerð
hefur verið á heilsufari kvenna á
breytingaskeiði og er á vegum heil-
brigðisyfirvalda í Bandaríkjunum.
Hún tekur til rúmlega 160.000
kvenna á aldrinum 50 til 79 ára og
hefur staðið yfir frá árinu 1991.
Sá hluti rannsóknarinnar sem
ákveðið var að stöðva 9. júlí 2002
náði til heilsufarslegra áhrifa horm-
ónameðferðar kvenna á breytinga-
skeiði. Meta átti áhrif langtímanotk-
unar meðal annars á tíðni hjarta- og
æðasjúkdóma, heilaáfalla, blóð-
tappa, beinþynningar og ýmissa
krabbameina á heildardánartíðni.
Alls tóku 16.608 konur þátt í þessum
hluta rannsóknarinnar sem hófst árið
1997 og átti upphaflega að standa
yfir í átta og hálft ár en var stöðvaður
í júlí sl. eftir rúm fimm ár vegna þess
að Ijóst þótti að sýnt hefði verið fram
á með óyggjandi hætti að neikvæðu
áhrifin af samsettri hormónameðferð
væru meiri en jákvæðu áhrifin.
NIÐURSTÖÐUR:
WHI rannsóknin sýnir að samsett
hormónameðferð
• eykur líkur á brjóstakrabbameini
um 26%
• eykur líkur á heilaáfalli um 41%
• eykur líkur á hjartaáfalli um 29%
• eykur líkur á blóðtappa í fótum
og lungum um helming
Jafnframt sýndi rannsóknin að sam-
sett hormónameðferð
• dregur úr líkum á mjaðmabrotum
um 34%
• dregur úr líkum á beinbrotum al-
mennt um 24%
• dregur úr líkum á ristilkrabba-
meini um 37%
þvagprófum sem hægt er að kaupa í
handkaupi í apótekum og gera sjálf, líkt
og þungunarpróf, til að kanna hvort
breytingaskeið sé hafið.
Þó ekki sé lengur ráðlagt að taka
hormón í forvarnaskyni gegn hjarta- og
æðasjúkdómum og beingisnun er mikil-
vægt að konur kanni áhættuþætti sína
fyrir þessum sjúkdómum og beiti for-
vörnum ef við á. Hér á ég við að konur
kanni hversu algengir þessir sjúkdómar
séu í þeirra ætt og ráðfæri sig við heim-
ilislækni um mælaniega áhættuþætti,
t.d. blóðþrýsting, fitur og sykur í blóði
og beinþéttni. En ekkert er þó eins mik-
ilvægt í forvörnum þessara sjúkdóma og
að hætta að reykja, borða skynsamlega
og stunda reglulega líkamsrækt," segir
Bryndís að lokum.
EINNiG MÆTTI VELTA FYRIR SÉR HVORT ÞAÐ GETI VERIÐ AÐ
EF KONA UM FIMMTUGT LEITI LÆKNIS VEGNA KVÍÐA OG
ÞUNGLYNDISEINKENNA SÉ BREYTINGASKEIÐI OF OFT KENNT
UM, HENNI GEFNIR HORMÓNAR OG EKKI TEKIÐ Á HENNAR
VANDA SEM SKYLDI.
taka hormóna ef einkenni breytinga-
skeiðs gera vart við sig. Reyndin er sú að
oftast ganga einkennin yfir af sjálfu sér á
einu til fimm árum og ekki nauðsyn til
lyfjagjafar nema kona upplifi einkennin
íþyngjandi. Hafa ber í huga að einkenni
breytingaskeiðs, t.d. svefntruflanir,
hjartsláttur og svitakóf, eru einkenni sem
geta komið við aðra sjúkdóma. Þetta eru
t.d. sömu einkenni og koma við álag og
kvíða, sýkingar, drykkjusýki, ofstarfsemi
skjaldkirtils og blóðleysi, svo eitthvað sé
nefnt. Því er alltaf mikilvægt að kanna vel
líkamlega og andlega heilsu konu með
þessi einkenni ásamt félagslegum að-
stæðum hennar.
Þar sem einkenni breytingaskeiðs
byrja ekki ósjaldan talsvert áður en tíða-
hvörf verða, þ.e. þegar blæðingar hætta,
er með einföldum ráðum hægt að mæla
breytingar á hormónastarfsemi með
blóðprófum eða jafnvel með einföldum

i
»
20 / hormónar - til hvers? / 1. tbl. / 2003 / vera
J