Freyr - 01.04.2003, Page 19

Lifur úr ærfóstri. Ljósir flekkir (dældir) í lifur vegna smitandi fósturláts
(Campylobacteriosis).
sendið þá fóstrið kælt til rann-
sóknar og hildir. I þeim finnst oft
orsökin þótt annað bregðist. Tak-
ið ekki á fóstrum og hildum með
berum höndum, notið hanska.
Sýklar sem valda fósturláti eru
stundum hættulegir fólki, ekki síst
vanfærum konum. Látið ekki
hunda eða hræfugla komast í fóst-
ur eða hildir, brennið það eða graf-
ið strax. Takið ffá ær sem láta
fóstrum og merkið. Þær geta dreift
sýklum í marga daga á eftir þótt
þær veikist ekki sjálfar. Ef tjón er
mikið ætti sem fyrst að hafa sam-
band við dýralækni. Ætlið honum
ekki að votta það löngu síðar .
Búist til sauðburðar
* Takið frá kindur sem þrífast
ekki og gætu verið veikar. Lát-
ið athuga þær sem fyrst.
* Athugið hvaða ær eru geldar,
hverjar með 1 fóstur, 2 fóstur
o.fl. Aðgreinið í flokka, ef
hagkvæmt er, skrásetjið það
sem gott er að vita síðar.
* Athugið júgur, spena, spenaop,
framtennur, jaxla, kviðslit,
skeiðarsig, klaufir o.fl.
* Hafið afdrep í fjárhúsunum fyr-
ir borð með handlaug og renn-
andi heitt og kalt vatn. Hafið
góða aðstöðu til sótthreinsunar
og til að skipta um hlífðarföt.
* Skipuleggið aðstöðu fyrir lamb-
féð úti og inni. Yfirfarið grindur
ogbúiðtilnýjar. Hafið rúmgott,
bjart og hættulaust fyrir lömbin.
Munið eftir sjúkrastíu.
* Brynningarílát séu hættulaus
fyrir lömb og staðsett hátt svo
að ekki sé sparkað í þau.
* Athugið læsanlegan lyijaskáp.
Pantið merki, lyf og búnað til
að hafa við höndina.
* Búið í haginn fyrir fjárhirðinn
og vaktmenn á sauðburði og
gerið þeim auðvelt að sinna
þrifum og sótthreinsun og jafn-
vel að geta sest niður til að hvíl-
ast og til að skrifa. Þá eru meiri
líkur á að starfinu verði sinnt af
kostgæfni eins og vert er.
* Athugið skráningarkerfi fyrir
sjúkdóma og lyfjagjöf vegna
vistvænnar framleiðslu.
Bóluefni fyrir ær
- SERMI FYRIR LÖMB
Bóluefni geta verið lifandi eða
dauð. Stundum er smithætta af
dýrum sem bólusett eru með lif-
andi bóluefni. Þess vegna eru þau
ekki flutt til landsins. Algengust í
notkun hér á landi eru bóluefni
framleidd á Keldum, gerð úr
dauðum sýklum eða sýklaeitri.
Innflutningur Qölvirkra bóluefna
er einnig orðinn nokkur. Dautt
bóluefni gefur skemmri vöm en
lifandi bóluefni (vikur eða fáa
mánuði) og því þarf yfirleitt að
bólusetja tvisvar eða oftar með
þeim. Hægt er þó að magna virkni
dauðra bóluefna með sérstökum
efhum. Dæmi um það er gama-
veikibóluefni sem gefur ævilangt
ónæmi. Á Keldum eru framleidd
eftirfarandi bóluefni gegn lamba-
sjúkdómum: Þrígilt bóluefni, sem
gefur vöm gegn pestarsjúkdóm-
unum; lambablóðsótt, flosnýma-
veiki (gamapest) og bráðapest.
Auk þess fæst eingilt bóluefni
bæði gegn gamapest og bráða-
pest. Einnig er framleitt bóluefhi
gegn lungnapest sem talið er að
gagnist einnig gegn lambakregðu.
Bóluefni gegn stífkrampa hefur
verið flutt inn. Bólusett er fjórum
vikum áður en fyrstu ær eiga að
bera og aftur tveimur vikum síðar.
Með því móti má girða að mestu
fyrir þessa sjúkdóma. Sermi gegn
lambablóðsótt er sprautað í lömb-
in nýfædd en gegn flosnýmaveiki
em lömbin sprautuð l-2ja vikna
gömul eða eldri eftir því hvenær
hættan er mest. Sermi er unnið úr
blóði hrossa, sem „bólusett“ hafa
verið gegn þessum sjúkdómum.
Hrossin mynda mótefni sem nýt-
ast lömbunum. Slík mótefni end-
ast þó aðeins í 10-14 daga.
Burðarhjálp
Ekki rjúka til að hjálpa of snem-
Freyr 3/2003 - 19 |