Freyr - 01.10.2004, Blaðsíða 33

Þúfnabaninn er sérstakt hugtak i hugum margra. Liklega urðu helstu áhrif
hans þau acI vekja athygli bænda á notagildi vélarafls við túnrækt. Óvist er
hvað ekill þúfnabanans heitir? (Mynd úr fórum Árna G. Eylands/Búvéla-
safnið).
efnaleysi, íhaldssemi og grónar
hefðir landbúnaðarins ráðið sínu
um muninn, en hitt skipti líka
máli að sæmilega nothæfar drátt-
arvélar urðu vart til fyrr en kom
fram í fyrra stríðið. Heimsstyrj-
öldin flýtti fyrir þróun dráttarvéla
sem mætt gátu þeim vinnuafls-
skorti er hernaðarátökin fyrri
sköpuðu. Bandaríkin urðu for-
gönguland um hina nýju véltækni
og þar hófst á öðrum áratug aldar-
innar ijöldaffamleiðsla dráttarvéla
er hentuðu almennum bændum.
„Geta ekki amerísku vélamar
haft sömu þýðingu fyrir landbún-
aðinn eins og botnvörpungamir
fyrir sjávarútveginn?” var spurt í
blaðagrein árið 1918. Má vera að
það hafi einmitt verið á gmndvelli
góðrar reynslu úr sjávarútvegi
sem Stefán B. Jónsson, kaupmað-
ur í Reykjavík útvegaði þeim
Skagamönnunuin, Þórði As-
mundssyni, kaupmanni og Bjama
Olafssyni, skipstjóra, traktor, eins
og dráttarvélar vom jafnan nefnd-
ar þá. Þetta var árið 1918 og vélin
var sú fyrsta sinnar tegundar er til
landsins kom. Heimildir herma
að bæði stjómvöld og Búnaðarfé-
lag íslands hafi átt kost á því að
kaupa vélina en hafnað honum.
Hin nýja vél þótti mikil fim, og
segir gælunafnið sem hún fékk hjá
Skagamönnum: Gríður, nokkuð
um það. Akraness-traktorinn
reyndist að ýmsu leyti vel, en
tæknilegir annmarkar m.a. tengdir
skorti á kunnáttu í meðferð hans,
leiddu til þess að hann féll úr
notkun innan fárra ára.
En nú tók aflvélaáhugi fleiri að-
ila að vaxa: Arið 1919 vom flutt-
ar til landsins beltavélar af gerð-
inni Cleveland; þær fyrstu að til-
hlutan Vegagerðar ríkisins. Að því
er séð verður komu Cleveland-
vélamar aðeins að litlu leyti að
bústörfúm, og það áttu eftir að
líða liðlega 20 ár áður en tími
beltavéla við bústörf rynni upp.
Tekist á um traktora
Svo sem vænta mátti voru
skiptar skoðanir um hina nýju
tækni, bæði um það hvort erindi
ætti til Islands og hvers konar vél-
ar væm æskilegar. Sýnilega vom
ýmsir meðvitaðir um það sem var
að gerast í nágrannalöndum.
Menn virtust fyrst og fremst leita
að ræktunarvélum - vélum sem
flýtt gætu jarðrækt bænda, auð-
veldað baráttuna við þýfið:
„Það er ekki trúlegt, að landbúnað-
urinn standi sig við það framvegis að
gjalda mönnum sama kaup og aðrir
atvinnuvegir bjóða - fyrir að sld
snögt þýfi. Það er því lífsnauðsyn, að
ráðast á þúfurnar með öflugri vopn-
um en hingað til hafa verið notuð. Við
verðum að fara að eins og Banda-
þjóðirnar, að fá Ameríkumenn í lið
Annáll Freys
Rakstrarvélin
Rakstrarvélina er þörf að minnast á, því eg hefi orðið
þess var, að menn bera vantraust til hennar. Á sléttum
mýrarengjum á hún að mínu áliti undir öllum kringum-
stæðum að fylgja sláttuvélinni, og gengur alstaðar þar
sem sláttuvél verður notuð. Hún kostar í kringum kr.
145,00 og mun engu siður borga sig en sláttuvélar. Létt
einum hesti og mjög auðveld í notkun.
Vil eg lauslega minnast lítið eitt á heppilegustu notkun
hennar og ýmsa önnur atriði í sambandi við hana.
1. Það þarf að raka tvisvar sama stykkið með henni,
annars rakar hún ekki nægilega vel, rakar hún alt fyr-
ir það á við 5-6 stúlkur, sé röskur hestur fyrir henni á
sæmilega stórum sléttum.
2. Heppilegast tel eg að láta heyið liggja í Ijá þar til það
er orðið þurt. - Hitt getur líka gengið að raka í flekki,
að öðru leyti en því, að vélin breiðir ekki á.
3. Með pöntuninni þarf að taka það fram, að vélarnar
séu þétt tentar - ekki meira en 2 þuml. milli tanna - og
að tennurnar séu kantaðar en ekki sivalar.
Með því að hafa tennurnar kantaðar, eykst styrkleiki
þeirra, og er þess þörf á mikilli mosa- og sinujörð; þar
vilja sívalar tennur bogna. Jón Briem á Oddgeirshólum.
Freyr 1911, bls. 115 - 117.
Freyr 7-8/2004 - 33 |