Freyr - 01.10.2004, Blaðsíða 79

7. tafla. Ráðlagðir skammtar af tilbúnum áburði á tún á 20. öld, kg/ha.
Áburður kg/ha St.St. (Steingrímur Steinþórsson) 1926 Björn Jóhannesson 1953 Agnar Guðnason 1966 Agnar Guðnason 1970 Óttar Geirsson 2000
Köfnunarefni 72 92-103 132-149 120 90-140
Fosfór 25 28-39 44-62 22-26 15-40
Kalí 71 50-70 21 -82 41-49 30-60
Búnaðarfræðsla Búnaðarfélags ís-
lands hóf starfsemi sína árið 1954.
Það ár voru gerðar athuganir á
vaxandi skömmtum af áburði á
117 býlum og árið eftir á 115 býl-
um. Árin 1956 - 1959 gerði Bún-
aðarfræðslan tilraunir á 36 býlum,
þrjár tilraunir á hverju býli. Fjöldi
dreifðra tilrauna hefur verið gerð-
ur á túnum bænda um allt land af
starfsmönnum tilraunastöðvanna,
RALA, bændaskólanna og búnað-
arsambandanna. Á 20. öld virðast
hafa verið gerðar að minnsta kosti
350 tilraunir með mismunandi
skammta af tilbúnum áburði, vítt
og breitt um landið. Mest var gert
af slíkum tilraunum um miðja öld-
ina. Án efa hefur með þessum til-
raunum hefur verið lagður grund-
völlur að áburðamotkun bænda.
Jarðvegsefnagreiningar hófust
hjá Landbúnaðardeild Atvinnu-
deildar Háskólans um 1960, undir
stjóm Bjöms Jóhannessonar. Nið-
urstöðumar hafa verið notaðar til
að leiðbeina mönnum um áburð-
amotkun og kölkun. Árið 1965
hófust jarðvegsefnagreiningar hjá
Ræktunarfélagi Norðurlands og
1975 hjá Bændaskólanum á
Hvanneyri. Um aldamótin 2000
var búið að efnagreina sýni úr
mjög mörgum túnum, eða alls um
50-60 þúsund sýni. (Aðallega Jó-
hannes Sigvaldason, munnlegar
heimildir.)
Um miðjan áttunda áratug 20.
aldar kom Friðrik Pálmason, sér-
fræðingur hjá RALA, með þá
hugmynd að nota efnagreiningar á
grasi eða jafnvel heyi til að
ákveða áburðarmagn á tún árið
eftir. Sumir hafa notað þessa að-
ferð ásamt jarðvegsefnagreining-
um þegar ákveðið er hve mikinn
áburð á að nota á tún.
Rannsóknir á gögnum um veð-
urfar og heyfeng urðu til þess að
Páll Bergþórsson, veðurstofu-
stjóri, uppgötvaði að hitastig vetr-
arins hafði mikil áhrif á grasvöxt
næsta sumars. Þar með benti hann
á þann möguleika að bera á sam-
kvæmt mælingum á vetrarhita,
þ.e. að bera mikið á þegar frost
eru mikil að vetrinum, en minna á
þegar vetur eru mildir. I fýrra til-
fellinu má búast við frosti í jörðu
fram eftir sumri og lítilli losun
næringarefna úr jarðvegi, en eftir
góðan vetur má gera ráð fyrir að
jarðvegurinn hitni fljótt og tölu-
vert af áburðarefnum losni úr
jarðvegi. Nokkrir bændur munu
hafa hliðsjón af þessari aðferð við
ákvörðun á áburðarmagni.
Á grundvelli tilrauna með vax-
andi skammta af áburði hafa
fræðimenn reynt að leiðbeina
bændum um æskilega skammta af
áburði á tún. Árið 1926 kom út
bók sem bar heitið Handbók fyrir
bændur. Þar skrifaði St. St. (Stein-
grímur Steinþórsson) um áburð. I
Vasahandbók bænda 1953 ráðlagði
Bjöm Jóhannesson mun stærri
skammta af köfnunarefni. Tilraun-
ir, sem gerðar voru á ámnum fyrir
kalárin 1965-1970, bentu til að
víða væri hagkvæmt að bera mikið
á. Ráðleggingar Agnars Guðnason-
ar 1966 endurspegla þetta. Á kalár-
unum 1965-1970 virtist mikil
notkun á köfnunarefni auka kalið.
Trúlega var það þess vegna sem
Agnar ráðleggur minni skammta
1970. Um aldamótin 2000 höfðu
aðstæður margra bænda breyst
mikið. Vegna framleiðslutakmark-
ana vom túnin á sumum býlum
stærri en bændur höfðu þörf fyrir. I
ljósi þess verður að skoða ráðlegg-
ingar Óttars Geirssonar, þar sem
gefnir em upp misstórir skammtar.
í töflu 7 em nokkur dæmi um þess-
ar ráðleggingar.
Árið 1970 reiknaði Agnar
Guðnason út meðaláburðar-
Altalað á kaffistofunni
Með milligjöf
Það gerðist fyrir nokkrum árum
að íslenskir hestamenn fóru á
hestamannamót í Þýskalandi.
Fararstjóri var Agnar Guðnason.
Þeir ferðuðust um Danmörku og
á Jótlandi fengu þar leiðsögn
dansks ráðunautar. Sá varð mjög
hrifinn af farstjórn Agnars og
mæltisttil að hann kæmi til þeirra
til starfa í skiptum fyrir danskan
ráðunaut.
Meðal þátttakenda í ferðinni
var Sveinn Jóhannsson á Varma-
læk í Lýtingsstaðahreppi, kunnur
hestamaður, sem lést á sl. ári.
Um þetta orti hann:
Til viðskiptanna vel ég þekki
og viljandi þeim ekki spilli.
Ég held við látum Agnar ekki
öðruvísi en fá á milli.
3. tbl. 1988.
Freyr 7-8/2004 - 79 |