Freyr - 01.10.2004, Blaðsíða 70

5. tafla. Ræktun túna og skurðgröftur.
Túnsléttur og Vélgrafnir skurðir,
Ár nýræktir, ha 1000 m3
1900 136
1910 298
1920 200
1931 1968
1940 680
1950 2904 2178
1960 3771 3344
1970 4106 5340
1980 3214 3192
1989 1619 1703
auðveldari túnbætur en þaksléttur.
Þessi grein varð til þess að sama ár
boðaði Búnaðarfélag Islands til
fundar í Reykjavík þar sem menn
deildu um ágæti þaksléttnanna
annars vegar og 'sáðsléttna hins
vegar. Olafur Jónsson segir að um-
ræðumar ásamt þeim vísi að til-
raunastarfsemi, sem hófst um líkt
leyti, hafi orðið hvati að ræktun
sáðsléttna á Islandi.
Fram yfir miðja 20. öld virðast
einstaka búvísindamenn hafa ver-
ið að velta því fyrir sér hvort ekki
væri ódýrara að rækta tún með
græðisléttuaðferðinni, frekar en
að sá grasfræi í flögin. A árunum
1928-1932 gerði Guðmundur
Jónsson, bóndi á Hvítárbakka í
Borgarfirði, og Tilraunastöðvam-
ar á Akureyri og á Reykhólum alls
fimm tilraunir með ræktun á þak-
sléttum og/eða græðisléttum þar
sem þær vom bomar saman við
sáðsléttur. Bændur sléttuðu tún
sín ótrúlega lengi með því að j»era
þaksléttur eða græðisléttur. Arið
1931 var grasfræi aðeins sáð í
helming af þeim flögum sem þá
voru í ræktun.
Gerð grassléttna með þökulagn-
ingu hefur ekki lagst niður. Þök-
umar hafa verið notaðar til að
þekja íþróttavelli, umferðareyjar
og grasflatir við hús. Síðustu tvo
til þrjá áratugina hefur mikill
vöxtur orðið á slíkum þaksléttum.
Nokkrir menn hafa atvinnu af því
að skera þökur af túnum sínum og
selja þær. Þökumar em ýmist fer-
hymdar og hæfilega stórar til að
meðhöndla með handverkfærum
eða þær em í rúllum sem em
skomar og lagðar með stórvirkum
vélum. Túnin hafa síðan verið
unnin upp og sáð í þau túnvingli
og/eða vallarsveifgrasi. Að 3-5 ár-
um liðnum er grasrótin orðin svo
þétt að unnt er að skera þökur aft-
ur af túninu. (Munnlegar heimild-
ir Ami Jónsson og Þorfinnur Þór-
arinsson).
Þegar Búnaðarfélag íslands
stofnaði Tilraunastöðina á Sáms-
stöðum árið 1927 átti að rækta
þar grasfræ, m.a. af íslenskum
uppruna. A meðan stöðin var
starfrækt, 1927-1993, ræktuð til-
raunastjórarnir, Klemenz Kr.
Annáll Freys
Búfræðikandidatar útskrifaðir frá
Bændaskólanum á Hvanneyri
“Það er ekki ýkja langt síðan að farið var að ræða um
það í alvöru hér á landi að stofna til framhaldsnáms í bú-
fræði. Þorsteinn Briem lagði tillögur um það fyrir Alþingi
um og upp úr 1930, að komið yrði á fót framhaldsnámi
hér við skólann og hafði þá fengið um það álitsgjörð frá
þáverandi skólastjóra, Halldóri Vilhjálmssyni og kennur-
um skólans. Málið náði þá ekki fram að ganga. Hin síð-
ustu ár hefir Búnaöarfélag íslands rætt allmikið fram-
haldsmenntun í búfræði, bæði á Búnaöarþingum og í
milliþinganefndum. Hefir jafnan komið fram áhugi fyrir
málinu. Vorið 1947 ákvað núverandi landbúnaðarráð-
herra, í samráði við bændaskólann hér, að framhalds-
deildin skyldi sett á stofn við Hvanneyrarskóla og fyrir
velvilja fjármálaráðherra og skrifstofustjóra í fjármála-
ráðuneytinu, var kostnaður við skólahaldið greiddur úr
ríkissjóði árin 1947 og 1948, enda þótt ekkert fé væri til
þess veitt á fjárlögum. i lögum um bændaskóla frá 22.
marz 1948, var sett heimildargrein um starfrækslu deild-
arinnar og á fjárlögum yfirstandandi árs er veitt nokkurt fé
til hennar”.
Þannig mælti skólastjórinn á Hvanneyri um forsögu og
tildrög þess, að framhaldskennsla í búfræði var hafin á
Hvanneyri haustið 1947, en um síðastliðin 2 ár hefir
deild þessi verið starfrækt, þar hafa 8 búfræðingar stund-
að nám og luku þeir því með prófi, en á uppstigningardag
fóru fram skólaslit og við það tækifæri var efnt til sam-
komu á staðnum og þangað boðið ýmsum úr héraði og
utan þess, til þess að verða viðstaddir, er afhending próf-
skírteina færi fram og 8 ungir menn fengu vottorð um
frammistöðu sína og undirbúning þess að gerast leið-
beinendur á sviði landbúnaðarins á komandi árum - hver
og einn með titilinn Búfræðikandídat.
Þeir sem brottskráðust við þetta tækifæri, sem fyrstu
búfræðikandídatar, er framhaldsmenntun hafa hlotið hér
á landi, voru:
Aðalbjörn Benediktsson, Aðalbóli, Miðfirði,
Bjarni Arason, Grýtubakka, Höfðahverfi,
Egill Bjarnason, Uppsölum, Skagafirði,
Grímur Jónsson, Ærlækjarseli, Axarfirði,
Hjálmar Jónsson, Ytri-Húsabakka, Skagafirði,
Skafti Benediktsson, Garði, Aðaldal, S.-Þingeyjar-
sýslu,
Sigurjón Steinsson, Bakka, Ólafsfirði.
Freyr 1949, bls. 217- 220.
| 70 - Freyr 7-8/2004