Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1928, Side 163

Hveitisamlög bœnda
Bkkert í framkvæmda og verzlunarlifi
Canada er eins markvert eins og hveiti-
■samlögin, sem nú vex fiskur um hrygg
me'ö ári hverju, sem líður. Landið hef-
ir ekki að ástæðulausu verið nefnt “korn-
karfa veraldarinnar.” Og þó fer þvi
fjarri, að en hafi verið séð fyrir endan á
því, sem landið gæti frantleitt af þeirri
vöru. Alkunnugt er einnig, að starfslíf
þjóðarinnar bíður alvarlegan hnekki—að
hverju sem starfinu er beitt—er korn-
ræktin bregst eða tekst illa. Iðnaður all-
ur og almenn verzlun, atvinnulíf og fram-
kvæmdalíf landsins á fjöregg sitt undir
því, að ræktun landsins takist vel og hag-
stæð sala takist á afurðunum. Um ekk-
ert land á það frekar við en Canada, að
“ibóndi er bústólpi og bú er landstólpi.”
Hveitisamlögin eru reist á þeim skiln-
ingi, að landstólpinn verði !því aðeins ör-
uggur og á traustum velli reistur, að sem
nánust sé samvinna allra búa—þ. e. að
búalið a,lt verði að hafa sameiginleg augu
á afurðunum, þar til þær eru komnar i
hendur þeirra—eða því sem næst— er
þeirra eigi að neyta.
Tilraunin með Hveitisamlagið hefir nú
staðið urn nokkurra ára skeið, og fer nú
sá tími óðum að nálgast að komið sé
frant úr tilrauna-stiginu. Félagsskapurinn
er orðinn svo '.stórfeldur að veltur á
hundruðum miljóna árlega.
Skýrslan um starfsemina fyrir upp-
skeruárið 1927-28 er hin fróðlegasta. Um-
setningin hefir numið $323,847,282.41;
aþs hafa verið höfð til meðferða 215,489,-
563 bushel af hveiti; aðrar korntegundir
bafa numið 18,319,009 bushels. Eru þess-
ar tölur teknar úr ársskýrsilu forstöðu-
manna félagsins.
Svo er látið ummælt, að skilyrðin fyr-
ir ræktunina þetta ár hafi verið á þá leið,
að það hafi verið sérstökum örðugleikum
bundið að sjá um hagkvæma sölu. Talið
er, að ef til vi^ll hafi gæði kornsins verið
lakari þetta ár en nokkuru sinni áður í
ræktunarsögu Canada. Uppskerutíminn
var svo votviðrasamur, að þvinær sama
hlutfallstala varð í öllum Vesturfylkjun-
um með “seigt” og “rakt” korn. Auk þess
skemdi frost mikið, ryð og aðrir óvættir
ræktunarifinar. Meðaltal “proteins” var
eigi nema 11.8% í stað 13.5%, sem venju-
legt er.
En á það er lögð mikil áherz,la hversu
miklu máli hafi skift fyrir hveitiverzlun-
ina, að hafnir við Kyrrahaf eru betur við
því ibúnar en áður að annast flutninginn,
og eins hitt, hve aukist hafa tæki sam-
lagsins ví&svegar um landið til þess að
veita korninu viðtöku. Framfarir hafnar-
staðanna vestra valda því, að létta má af
austurleiðinni miklum hluta vetrarsölunn-
ar, enda voru send í þetta skifti 48,084,818
bushel fná Alberta til Kyrrahafsstrandar-
innar en 23,032,682 bushel austurleiðina.
Samlagið hefir lagt hið mesta kapp á að
reisa sér kornhlöður víðsvegar um land-
ið, eða kaupa þær; og fer hlutfallstajla
þess hveitimagns, sem fer í gegnum korn-
hlöður félagsins sífeldlega vaxandi.
Bezta tegund hveitis—No. 1 og No. 2
Northern—isem ,sölu miðstöðin seldi, náði
ekki þrjátíu miljónum bushels. Langsam-
lega mesti hluti uppskerunnar var No. 3
eða ilægra. En þótt samjlög þriggja fylkj-
anna hafi veitt viðtöku meira en hundrað
og þrjátíu og fjórum miljónum bushels
mánuðina október, nóvember og desem-
toer, þá var þó sölunni dreift hagkvæm-
lega yfir alt árið; lægsta mánaðarsala var
í desemlber, þegar tekið var við fjörutíu
miljónum bushels, en mest sala í marz, er
tekið var við tæplega níu miljónum
■bushels.
Var þeirrar reg|lu gætt sökum þess hve
afurðirnar voru tiltölulega slakar að
gæðum, að selja nokkurn veginn alt af,
jafnt og þétt til þess.að ný uppskera sem
betri kynni að reynast, gæti ekki valdið
því, að samlagið sæti eftir með lélega
kornið. Þetta tókst og var enginn af-
gangur er nýja uppskeran kom á mark-
aðinn.