Læknablaðið - 15.10.1994, Síða 21

LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
369
Tafla III.Tióni lielstu vandamála við innlögn eftir kyni og aldri.
Kyn Piltar Stúlkur Aldur 11-14 15-19 ára Samtals
Einkenni eöa grunur um sturlun 8 7 2 13 15
Þunglyndi 7 8 10 5 15
Geðtruflanir samhliða líkamlegum vanda 11 7 12 6 18
Sjálfsvígstilraunir 3 11 6 8 14
Sjálfsvígshugsanir/-hótanir 5 13 6 12 18
Kynferðismisnotkun 0 7 3 4 7
Lystarstol 0 6 3 3 6
Útigangur og lausung 10 16 11 15 26
Afbrot 10 6 8 8 16
Vímuefnavandi 10 17 10 17 27
Ofbeldishegðun 10 2 9 3 12
Hömluleysi 16 11 17 10 27
Þrot í skóla (að flosna upp) 27 20 20 27 47
arinnar sá marga útskrifast í ófullnægjandi úr-
ræði.
Flestir eða 73 voru aðeins lagðir inn einu
sinni, 23 tvisvar og fjórir þrisvar sinnum. Leit-
að var oftar eftir endurinnlögnum sem var
hafnað á þeim forsendum að deildin gæti ekki
veitt þá langtímameðferð sem þörf var á.
Vandamál unglinganna voru oftast flókin og
erfitt að ákveða eina aðalástæðu fyrir innlögn-
inni. Einstaka atburðir eða hegðun gátu orðið
til þess að mælirinn fylltist, enda þótt um lang-
varandi vandamál væri að ræða. Tíðni megin-
vandamála við innlögn er sýnd í töflu III.
Þunglyndi var ein af ástæðum innlagnar í 15
tilfellum, en oftast voru fleiri tilfinningatrufl-
anir til staðar svo sem kvíði, margvíslegir að-
lögunarerfiðleikar, ásamt sjálfsvígshegðun.
Þunglyndi var sjaldan tiltekið sem innlagnar-
ástæða þegar um hegðunartruflanir var að
ræða, þótt það sé algengur fylgifiskur þeirra
(17). Ætla má að þunglyndi sé vangreint og
vanmeðhöndlað hér sem annars staðar hjá
börnum og unglingum (18), sérstaklega hjá
stúlkum og eldri unglingum sem höfðu oftar
haft sjálfsvígshugsanir, en oft voru til staðar
önnur vandamál sem kölluðu fremur á athygli
umhverfisins.
Lystarstol var talið ástæða fyrir innlögn hjá
sex stúlkum. Vitað er um nokkur tilfelli þar
sem beðið var um innlögn fyrir sjúklinga með
lystarstol, sem ekki reyndist unnt að verða við
vegna plássleysis.
í 26 tilvikum var óskað eftir nánari greiningu
og mati á unglingnum. Athyglisvert er að í 12 af
þeim tilvikum var ekki talin þörf á bráðainn-
lögn, sem er mun lægra hlutfall en að meðaltali
í þessari athugun. Einnig er athyglisvert að í
öllum 26 tilvikunum var meðferðaraðili að
vinna í málinu þegar beðið var um innlögn,
sem er hlutfallslega mun oftar en í þeim tilvik-
um sem um bráðainnlögn var að ræða, en þar
var algengast að enginn meðferðaraðili tengd-
ist málinu.
Nærri helmingur sjúklinganna hafði alvar-
legar hegðunartruflanir, sem komu oftast fram
í vímuefnavanda og útigangi og lausung hjá
þeim eldri, en ýmis konar hömluleysi hjá þeim
yngri. Útigangur oglausung voru hluti innlagn-
arástæðna hjá 26 unglingum. Auk áðurnefndra
hegðunartruflana höfðu þessir unglingar sýnt
andfélagslega hegðun með afbrotum, átt í
verulegum örðugleikum í skóla svo og í sam-
skiptum við foreldra og jafnaldra. I þessum
hópi voru einnig nokkrir unglingar sem orðið
höfðu fyrir kynferðislegri misnotkun, sýnt
sjálfsvígshegðun eða voru misþroska.
Ekki var marktækur munur á fjölda ein-
stakra vandamála eftir kyni. Þó nálgaðist mun-
urinn á fjölda stúlkna og pilta sem höfðu haft
sjálfsvígshugsanir eða gert sjálfsvígstilraunir
marktækni (p=0,011) og þeirra sem höfðu sýnt
ofbeldishegðun (p=0,011). Stúlkur höfðu oftar
haft sjálfsvígshugsanir eða gert sjálfsvígstil-
raunir, en piltar sýndu oftar ofbeldishegðun.
Grunur um sturlun var algengari hjá þeim sem
voru 15 ára og eldri (p=0,008). Að öðru leyti
var ekki marktækur munur á aldurshópunum.
Eins og sést í töflu IV hafa 48% unglinganna
búið við verulegt ósætti eða skilnað foreldra.
Allir þættirnir í töflu IV eru þekktir álagsþætt-
ir, sem gera börnum erfitt fyrir við tilfinninga-
lega og félagslega aðlögun. Sérstaklega er