Læknablaðið - 15.10.1994, Page 74

414
LÆKNABLAÐIÐ 1994; 80
en 50% eftir það. Ekki er til
staðar útlendingaafsláttur en
fyrstu mánuðina eftir flutninga
eru skattar aðeins lægri.
Trygginga-, félags-
og skólakerfi
Svíar búa við mjög öflugt
trygginga- og félagskerfi, senni-
lega það besta á Norðurlönd-
um. Almenna tryggingakerfið
veitir íslendingum í Svíþjóð
sömu réttindi og skyldur og
Svíum á grundvelli gagnkvæmra
milliríkjasamninga.
Barnabætur eru mun betri en
á íslandi, eða tæplega 7000 ís-
lenskar krónur á mánuði fyrir
hvert barn, og eru greiddar út
mánaðarlega. Eftir að komið er
út verður að snúa sér sem fyrst
til sjúkrasamlagsins (Försakr-
ingskassa), skrá sig þar og sækja
um barnabætur. Fæðingarorlof
og aðrar félagslegar bætur er
einnig hægt að sækja um hjá
sjúkrasamlaginu. Rétt er að
ítreka það að best er að skrá sig
hjá sjúkrasamlaginu sem fyrst
eftir að komið er út því annars
er hætt við að bætur tapist eða
rýrni. Almennt fæðingarorlof er
52 vikur á 80% launum og geta
foreldrar skipt því á milli sín eft-
ir þörfum. Feður eiga að auki
rétt á tveggja vikna fríi við fæð-
ingu barna sinna.
Leiti maki að vinnu getur
hann leitað til atvinnumiðlunar
í viðkomandi bæjarfélagi (Ar-
betsformedlingen) og skráð sig
þar. Rétt er að kynna sér vel
hvaða vottorð/gögn þarf að taka
með sér áður en haldið er utan
og þá sérstaklega með tilliti til
milliríkjasamninga á grundvelli
EES-samningsins. í dag er hægt
að fá fluttan rétt á atvinnuleysis-
bótum á milli Svíþjóðar og Is-
lands, en eingöngu ef viðkom-
andi gengur í sænskt fagfélag
innan fjögurra vikna frá því
hann flytur til Svíþjóðar og yfir-
færir síðan réttindi sín. Þannig
er skynsamlegt fyrir rnaka að
verða sér úti um vottorð frá fag-
félögum á Islandi og staðfest-
ingu á tekjum siðastliðins árs
áður en haldið er út.
Yfirleitt er meira framboð á
barnaheimilisplássi en á íslandi
en það er þó mismunandi eftir
stöðum. Greiðslur fyrir barna-
heimilispláss eru oftast tekju-
bundnar og eru víða 5-7% af
heildarlaunum. Best er að sækja
um dagvistarpláss sem fyrst þar
sem nokkur bið getur verið eftir
plássum, sérstaklega í háskóla-
bæjum. Valið stendur aðallega
á milli tveggja kosta; annars
vegar barnaheimilis og hins veg-
ar dagmæðra. Dagmæður starfa
innan kerfisins þannig að dag-
mæður eins og á Islandi þekkj-
ast varla, nema þá þær sem
starfa „svart".
Skólar eru yfirleitt mjög góðir
og uppbygging skólakerfisins
svipuð og á Islandi. Börnin
byrja þó einu ári síðar í skóla í
Sviþjóð en skólaskylda er frá sjö
til 16 ára aldurs. Nýverið var
skólum veitt heimild til að taka
börn inn í sex ára bekk en ekki
er alls staðar boðið upp á sex ára
bekk. Skólaárið er lengra, sum-
arfrí er níu vikur og jólafrí tvær
vikur, en síðan bætist við viku
frí í febrúar (sportlov) og nóv-
ember (höstlov). Skóladagur-
inn er samfelldur frá klukkan
átta á morgnana og fram yfir
hádegi og öll börn fá heita mál-
tíð í skólanum. Áður en haldið
er utan er skynsamlegt að
grennslast fyrir um skóla í
hverfinu og sækja síðan um
skóla tímanlega. Yfirleitt er
auðvelt að fá skólapláss en ekki
er skilyrði að sótt sé um þann
skóla sem næstur er heimilinu
því nú fylgir hverju barni ákveð-
in upphæð sem rennur til þess
skóla sem barnið sækir.
Bifreiðakaup
Verð á nýjum bifreiðum hef-
ur verið nokkuð lægra í Svíþjóð
en á íslandi og flestir eru þeirrar
skoðunar að ekki borgi sig að
taka bílinn með út frá peninga-
legu sjónarmiði. Þó má benda á
að hafi maður átt bíl á Islandi í
eitt ár þarf ekki að greiða tolla
af bflnum í Svíþjóð. Bíllinn
verður að vera búinn hvarfakút,
annars þarf að greiða sérstakan
mengunarskatt. Eins og gefur
að skilja er verð á sænskum bfl-
um hagstæðara en á íslandi en
skynsamlegt er að bera saman
verð með því að fá sendar upp-
lýsingar frá bifreiðaumboðum
eða bflasölum í Svíþjóð. Líkt og
á íslandi hrapa bílar nokkuð
hratt í verði fyrsta árið og því er
oft hagstæðara að kaupa notaða
bfla en nýja. Rétt er að benda á
að í Svíþjóð er oft hægt að
„prútta" niður verð á bílum ef
greitt er út í höjid og eldri bíll er
ekki tekinn upp í þann nýja (in-
bytesbil).
Atvinnuhorfur að loknu
námi
Eins og áður kom fram hafa
orðið miklar breytingar á at-
vinnuhorfum lækna í Svíþjóð.
Árið 1993 voru þar skráðir 600
atvinnulausir læknar, þar af 170
á atvinnuleysisbótum en lang-
stærsti hluti þessara lækna voru
unglæknar. I Svíþjóð eru í
kringum 26 þúsund læknar (1/3
konur), þar af rúmlega 1000
Danir og 200 íslendingar. Af
þessum 200 Islendingum er talið
að 20% hafi sest að í Svíþjóð til
frambúðar. Verði ekkert að
gert er spáð að um aldamót
verði 5-6000 læknar atvinnu-
lausir í Svíþjóð. Eins og fyrr
sagði eru ástæður þessara um-
skipta á atvinnumarkaði
sænskra lækna fyrst og fremst
efnahagssamdráttur sem hefur
leitt til minni frantlaga til skóla-
heilsugæslu og fyrirtækjalækn-
inga.
Lokaorð
Leiðbeiningar sent þessar eru