Læknablaðið - 15.06.1997, Qupperneq 7

LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
367
um. í mörgum þessara rannsókna, þó ekki öll-
um, kom í ljós aukin hætta á lungnakrabba-
meini hjá þeim sem fyrir mengun urðu, og
útilokað var að skýra þetta með mengun trufl-
andi þátta svo sem með sígarettureykingum,
arsenikmengun, innöndun á radon eða annarri
mengun. Krabbameinsrannsóknir á nagdýrum
studdu niðurstöður rannsóknanna á mönnum.
í dýratilraununum uxu lungnaæxli í rottum
þegar þær voru látnar anda að sér kvarts eða
kristóbalít ryki. Vísbendingar voru um að þró-
un lungnaæxla í rottunum, sem svörun við
kristallaðri kísilsýru, væri afleiðing af miklum
og langvarandi bólgum og slímhimnuofvexti.
Ekki var hægt að útiloka að áhrifin væru svipuð
og hjá yfirborðsoxurum eða jafnvel að áhrifin
beindust að erfðaefnunum sjálfum.
Það vekur athygli að vísbendingarnar um að
ókristölluð eða myndlaus (amorphous) kísil-
sýra væri áhættuþáttur krabbameins þóttu
ónógar bæði þegar litið var til niðurstaðna í
faraldsfræðilegum rannsóknum og dýratilraun-
um. Myndlaus kísilsýra var því flokkuð í IARC
flokk 3: Það er ekki hægt að ákvarða hvort
efnið er krabbameinsvaldur hjá mönnum.
Kristölluð kísilsýra kemur víða fyrir á ís-
lenskum vinnustöðum. Sumstaðar verður auð-
velt að breyta til og nota önnur efni eða aðra
tækni og þannig hætta notkun efnisins. Það
verður hægt þar sem kvartssandur hefur verið
notaður við sandblástur. Erfitt eða ógerlegt
verður að hætta notkun þar sem kristölluð kís-
ilsýra er notuð sem hráefni í framleiðsluna eða
þegar framleiðsluvaran sjálf inniheldur hana.
Hér mun reyna á heilbrigðis- og vinnuverndar-
yfirvöld að veita meiri fræðslu og leiðbeiningar
um hvernig fólk á að verjast mengun þessa
krabbameinsvalds. Liður í slíku átaki verður
að endurskoða verklag og merkja kvarts og
kristóbalít sem krabbameinsvalda í reglum um
mengun á vinnustöðum (4) og í reglugerð um
flokkun, merkingu og meðferð eiturefna og
hættulegra efna (5).
Yilhjálmur Rafnsson
HEIMILDIR
1. Overall Evaluations of Carcinogenicity: an Updating of
IARC Monographs. International Agency for Research
on Cancer, monographs on the evaluation of carcinogenic
risk of chemicals to humans. Lyon: IARC, 1987: vol 1—12.
2. Chromium, Nickel and Velding. International Agency
for Research on Cancer, monographs on the evaluation
of carcinogenic risk of chemicals to humans. Lyon:
IARC, 1987: vol 49.
3. Silica, some Silicates, Coal Dust and para-Aramid Fibrils.
International Agency for Research on Cancer, mono-
graphs on the evaluation of carcinogenic risk of chemicals
to humans. Lyon: IARC, 1997: vol 68 (in press).
4. Reglur um mengunarmörk og aðgerðir til að draga úr
mengun á vinnustöðum, nr 40171989. Reykjavík: Vinnu-
eftirlit ríkisins, 1989.
5. Reglugerð um flokkun, merkingu og meðferð eiturefna,
hættulegra efna og vörutegunda, sem innihalda slík efni,
nr 236/1990. Reykjavík: Hollustuvernd ríkisins, 1990.
Leiðrétting vegna
forsíðumyndar
Á forsíðu aprílheftis Læknablaðsins, 4. tbl. 1997, birtist
mynd af málverkinu Lára eftir Jóhönnu K. Yngvadóttur.
Þau mistök urðu að myndin var prentuð spegluð. Eru
allir hlutaðeigendur beðnir velvirðingar á þessum leiðu mis-
tökum.