Læknablaðið - 15.06.1997, Síða 52

410
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83
9. öryggi gagna
10. varðveislu gagna
11. flutning gagna til annars ríkis
12. vísindarannsóknir
í tillögum Evrópuráðsins er lögð áhersla á
að í aðildarlöndum ráðsins sé þess gætt að frið-
helgi einkalífsupplýsinga í heilsufarsgögnum sé
tryggð í löggjöf ríkjanna. Þau atriði í tillögum
ráðsins sem helst hafa valdið ágreiningi snerta
vísindarannsóknir. Enda þótt viðurkennt sé í
tillögunum að framfarir í læknavísindum bygg-
ist að miklu leyti á aðgengi læknisfræðilegra
upplýsinga um einstaklinga eru settar skorður
að aðgengi. Hvenær sem það er mögulegt
skyldi nota nafnlausar læknisfræðilegar upp-
lýsingar og mælst er til þess að aðferðir verði
þróaðar til að afmá persónuauðkenni slíkra
gagna. Reynist ekki unnt að afmá persónuauð-
kenni til að framkvæma rannsókn sem gerð er í
lögmætum tilgangi væri hægt að gera hana með
eftirfarandi skilyrðum:
a) sjúklingur hefur gefið upplýst samþykki
sitt fyrir henni eða
b) ef sjúklingur er ófær um að gefa samþykki
þá hafi lögmætur fulltrúi sjúklings gefið sam-
þykki eða
c) ef aðgangur að persónubundnum heilsu-
farsupplýsingum er nauðsynlegur þáttur vís-
indalegrar rannsóknar sem snertir mikilvæga
almannahagsmuni og lögmætt leyfi hefur feng-
ist fyrir rannsókninni, en aðeins ef: sjúklingur
hefur ekki sérstaklega mælt gegn því að upp-
lýsingar um hann verði notaðar í rannsóknar-
skyni og að ekki reynist raunhæft að ná til
sjúklings til að fá upplýst samþykki þrátt fyrir
tilraunir til þess og mikilvægi rannsóknaráætl-
unarinnar réttlæti heimild fyrir rannsókn eða
d) ef vísindaleg rannsókn er bundin í lögum
og er nauðsynlegur þáttur vegna almanna-
heilla.
Lagt er til að heilbrigðisstarfsmenn geti
stundað vísindarannsóknir á þeim sjúklingum
sem þeir sjálfir stunda svo lengi sem þeir hafa
gögn sjúklinga sinna undir höndum og ef sjúk-
lingur hefur ekki mælt gegn því.
Bent hefur verið á að sjúklingar hafi ekki
bara réttindi heldur einnig skyldur. Læknar og
sjúklingar hafi sameiginlega þá siðferðilegu
skyldu að stuðla að framförum í læknisfræði
meðbræðrum og komandi kynslóðum til hags-
bóta. Því hefur verið dreginn í efa siðferðilegur
réttur sjúklings til að hafna því að upplýsingar
um hann, þar með talin lífsýni, verði notaðar í
rannsóknarskyni ef einkalífsvernd er tryggð.
Tillögur að stefnumótun
Læknafélags Island um
einkalífsvernd
1. Löggjöf um vernd persónuupplýsinga.
Læknum ber að fylgjast vel með allri lagasetn-
ingu með það fyrir augum að ekki sé gengið á
stjórnarskrárbundinn rétt sjúklinga til einka-
lífsverndar við setningu nýrra laga.
2. Öryggismál og gæði gagna. Læknum ber
að fylgjast grannt með öryggismálum er varða
heilsufarsgögn. Læknar þurfa að stuðla að
bættum gæðum gagna og aðferðum til að
tryggja áreiðanleika þeirra.
3. Aðgangstakmarkanir að persónubundn-
um heilsufarsgögnum. Læknar eiga að láta sig
varða hverjir megi hafa aðgang að persónu-
bundnum heilsufarsgögnum.
4. Miðlun persónuupplýsinga til þeirra sem
ekki koma að meðferð og umönnun sjúklinga.
Læknar þurfa að standa vörð um að það sé
þeirra að segja til um miðlun persónubundinna
heilsufarsupplýsinga. Læknum ber að sjá til
þess að þróa aðferðir sem tryggja að einkalífs-
upplýsingar komi ekki fram í samskiptum við
aðila sem ekki stunda sjúklinga, þar með taldir
stjórnendur og greiðendur læknisþjónustunn-
ar.
5. Yarðveisla gagna. Nauðsynlegt er að taka
afstöðu til tilmæla Evrópuráðsins um varð-
veislu heilsufarsgagna en þar segir að megin-
reglan eigi að vera að ekki skuli varðveita per-
sónutengdar heilsufarsupplýsingar lengur en
nauðsynlegt er til að ná þeim markmiðum sem
til var ætlast við söfnun þeirra.
6. Meðferð persónuupplýsinga í vísinda-
rannsóknum. Það er skylda lækna gagnvart
sjúklingum að stuðla að framförum í læknis-
fræði. Jafnramt ber læknum að tryggja vernd
einkalífsupplýsinga eftir því sem kostur er og
stuðla að þróun aðferða til að svo megi verða.