Læknablaðið : fylgirit - 01.09.1978, Side 21

losnað frá undirliggjandi liðbolum. Liðþófar hafa losnað frá festum sínum við
liðbolina. Blæðingar og slit hafa sézt í löngu, fremri hálsvöðvunum og í breiðu
hliðarvöðvunum (stemocleidomastoids). Þá koma fyrir blæðingar framan við hrygg-
súlu (retropharyngealt) og mar og smáblæðingar hafa sézt í liðpokum smáliðanna,
og ennfremur hafa komið fyrir blaeðingar undir heilabasti (subdural).
Helztu einkenni
Kvartanir í sambandi við þetta slys eru margvíslegar og taka stundum talsverðum
breytingum hjá sama sjúklingi á athugunartímabilinu og má segja, að hver sjúklingur
hafi sxna eigin einkennaflækju (symptan-complex) (11). Þessar eru helztar:
1. Einkenni frá heila eru nokkuð algeng strax eftir slysið og lvsa sér líkt og við
vægan heilahristing, með stuttu meðvitundarleysi eða minnisleysi. Menn átta
sig ekki strax, verða svolítið vankaðir eins og algengt er að skýrt sé frá.
Höfuðverkur kemur oft fyrir í byrjun og er annars eðlis en hnakkaverkurinn,
sem er eitt algengasta einkenni og svimi og ógleði sjást af og til.
2. Algengustu kvartanimar eru verkir aftan til í hálsi, hnakka, hnakkagróf eða
höfuðkúpunni að aftan, eins og oft er kanizt að orði. Þetta eru jafnframt þau
óþægindi, sem lengst treinast. Oft leggur þessa verki fram í eyru eða gagnaugu
og stundum er þeim lýst líkt og belti þrýsti að höfðinu fram með eyrunum.
Verkir við hreyfingar í hálsi eru algengir í byrjun.
3. Verkir framan til í hálsi, eða öllu fremur svarandi til breiðu hálsvöðvanna,
eru einnig nokkuð algengir í byrjun, en standa venjulega stutt.
4. Verkir út í herðar, axlir, herðablöð og milli herðablaða, koma nokkuð oft fyrir
franHn af. Sönuleiðis verkir, annarleg tilfinning og dofi út í fingur. Ein-
kenni frá handlimum jafna sig venjulega fljótt.
5. Kyngingarörðugleikar eru nokkuð algengir, en standa venjulega yfir í fáa daga.
Þessi einkenni eru skýrð sem afleiðing af retropharyngeal bjúg eða blæðingu.
6. Einkenni, sem iðulega er kvartað um og verða oft tíðari, þegar frá líður, ef
ástandið lagast ekki fljótt, er máttleysistilfinning eða öryggisleysi í hálsinum
við vissar hreyfingar, svo sem að líta upD fyrir sig, að þvo loftið, hengja upp
þvott eða liggja á bakinu og þurfa að halda höfðinu uppi, eins og t.d. við
bílaviðgerðir.
7. "Psychosomatisk" einkenni eru yfirleitt talin nokkuð algeng við þetta meiðsli
og eru þessi helzt: óútskýranleg þreyta, kjarkleysi, kvíði, almennt áhuga-
leysi, skortur á einbeitingarhæfni, dofi um allan líkanann, svefntruflanir og
ástand, sem fólk kallar taugaspennu.
Eins og tekið hefur verið fram, geta leynzt bak við aftanákeyrsluslys lífshættulegir
áverkar, enda þótt óalgengt megi teljast hér á landi í samanburði við þau lönd,
þar sem umferðarhraði er meiri. Rétt er því að gera ráð fyrir heila-áverkum, þar
til annað sannazt, kanna meðvitundarstig, prófa viðbrögð höfuðtauga og fylgjast með
hinum slasaða meðan vafi leikur á ástandi hans. Scmuleiðis þarf að útiloka brot
á hálshrygg.
Þegar um hreinan hálshnyk)c er að ræða, án annarra meiðsla, leiðir skoðun venjulega
fá marktæk einkenni í Ijós fyrstu klukkustundirnar. Einkennin koma oft ekki fram
fyrr en daginn eftir og geta raunar haldið áfram að versna nokkra daga. Einna
algengast er að finna skert hreyfisvið í hálsi, bæði getur verið um hindraða
beygingu og réttingu að ræða, en þó öllu oftar takmarkaða snúningshreyfingu.
Algengt er að finna eymsli, þrota og spennu £ hnakkavöðvum og breiðu hliðarvöðvunum,
sem getur aukizt fyrstu vikuna.
Reynslan sýnir, að í byrjun er jafnan erfitt að segja fyrir um batahorfur eða spá
um varanleik óþæginda eftir venjulega skoðun.
19