Læknablaðið : fylgirit - 01.09.1978, Blaðsíða 142

slætti, og fá betri lækkun á blóðþrýstingi. Djúp halothane svæfing veldur blóð-
þrýstingslækkun vegna ctóaútvíkkunar (perifert) og letjandi áhrifa á hjartavöðvann.
Natrium nitroprussid (Nipride), (Na2Fe(CN)5NO.2H20), er sterkt, fljótvirkt lyf,
sem verkar beint á slétta vöðva æðanna og veldur æðaútvíkkun og blóðþrýstings-
lækkun,^algjörlega óháð ósjálfráða taugakerfinu. Það hefur ekki letjandi áhrif
á samdrátt hjartavöðvans, fremur að það bæti starf hjartans. Það veldur ekki
histaminlosun. Það var fyrst notað af Johnson 1929, til að lækna "hypertensivar
krisur" (12), en síðan 1962 hefur það verið notað á nokkrum stöðum til að fram-
kalla blóðþrýstingsfall í svæfingu. Á síðustu árum hefur notkun þess farið vax-
andi, einkum við heilaaðgerðir. Verkun þess er mjög stutt, blóðþrýstingur lækkar
venjulega mjög hratt, á minna en 90 sek., og þegar hætt er að gefa það, hækkar
hann aftur á örskömmum tíma. Af þessum ástæðum hefur lyfið þótt einkar hentugt
til að lækka blóðþrýsting við heilactóagúla-aðgerðir. Það getur valdið auknum
hjartslætti, og er ástæðan fyrir því ókunn, en þá er ráðlagt að nota halothane
með því. Na-nitroprussid losar cyanogen í blóði, og síðan cyanide, sem hrannast
upp í rauðu blóðkornunum. Lifrarhvatinn rhodenase (thiosulfate sulfide trans-
ferase) breytir cyanide i thiocyanate, sem er minna eitrað. Þessi efnabreyting
virðist ganga fremur hægt fyrir sig, þar eð sýnt hefur verið fram á, að í blóði
sjúklinga, sem fengu Na-nitroprussid í svæfingu, var mikil hækkun á cyanide, en
óveruleg á thiocyanate (14). Ef sjúklingar hafa aukið þol gegn lyfinu, er meiri
hætta á að þeir fái of stóra skammta af því,en það getur valdið cyanide eitrun og
alvarlegri sýringu (metabolisk acidosis) (5). Meðal skammtur er 3 microgr./kg/min.
en heildar sicammtur 1,16 mg/kg, gefið yfir 2 klt. er talið hættulaust, en það er
1/6 af banvænum (lethal) skammti, sem er 7 mg/kg (6). Það er því eindregið varað
við því, að fara fram yfir hámarksskammta (maximal dosis), og að gefa það sjúkl-
ingum með skerta lifrarstarfsemi, vitamin B^2 skort eða vannærðum sjúklingum.
Á undanfömum 6 árum hefur verið notuð tilbúin blóðþrýstinglækkun hjá 47 aðgerða-
sjúklingum á Borgarspítalanum. Af þeim hafa 39 sjúklingar verið lækkaðir í 80 í
systolu og neðar. Hjá tæplega helming af þeim stóð blóðþrýstingslækkun minna en
30 mín., en hjá 6 þeirra meira en 1 klt. Hinir 8 fóru ekki neðar en 90-100 í
systolu, ýmist vegna þess að erfitt var að ná þeim lengra, eða skurðlæknar óskuðu
ekki eftir meiri lækkun. Sjúklingar voru allir svæfðir vegna aðgerða við heila-
æðagúlum og meðalaldur var 42,3 ár. Lengd svæfinga var að meðaltali 4 klt. og 28
mín. Sjúklingar voru svæfðir á þann hátt, sem lýst hefur verið hér að framan,
um heilaskurðsjúklinga almennt, en í byrjun og lok svæfingar var reynt eftir megni
að halda kokviðbrögðum (reflexum) niðri og forðast hósta eða annað, sem hækkað gæti
blóðþrýsting eða þrýsting í höfði. Blóðþrýstingslækkun var aðeins framkvamd ef
skurðlæknir óskaði þess, og venjulega ekki fyrr en hann hafði greitt sér götu inn
að æðagúlnum. Þau lyf, sem við höfum notað til að lækka blóðþrýstinginn, eins og
sjá má í töflu 6, eru Halothane og Arfonad, sitt í hvoru lagi, eða bæði saman, og
Na-nitroprussid. Þe.6 hefur til þessa aðeins verið notað hjá 4 sjúklingum hér, þar
sem stutt er síðan við fengum þetta lyf. Einn af þessum sjúklingum náðist ekki
neðar en^í 90 í systolu með Na-nitroprussid, 300 microgr. á mín. í tæpa 1/2 klt.
og var þá farið yfir í Arfonad og Halothane, en enginn árangur. 20 sjúklingum
var gefið Arfonad + Halothane, með góðum árangri, 16 fengu Halothane og voru látnir
ofanda (hyperventileraðir), en 7 fengu Arfonad eingöngu.i G. Greenbaum (8), segist
bæta CO2 í svæfingarloftið til að halda eðlilegum koldioxid þrýstingi blóðsins
hjá þessum sjúklingum, því að nælingar hafa sýnt, að blóðflæði er ákaflega lágt
x heilaberki þeirra, þegar þeir eru látnir ofanda mikið, og gæti það verið varhuga-
vert.
Summary
Anesthesia for intracranial operations 1971-1977 at Reykjavík City Hospital.
During the years 1971-1977 there were 532 intracranial operations performed re-
quiring anesthesia, of these 219 were fenvales and 313 were males. Of the 532
operations, 178 were emergencies, 127 were for trauma and 31 involved the posterior