Læknablaðið : fylgirit - 01.09.1978, Blaðsíða 139

Einn sjuklingur lést í miðri aðgerð. Um var að ræða 15 ára pilt, sem hlotið hafði
slænt höfuðkúpubrot og heilamar og var í djúpu meðvitundarleysi fyrir aðgerð.
Hja einum sjúklingi dróst barkarenna upp í miðri aðgerð, en var sett niður án tafar
og varð sjúklingnum ekki meint af.
Hjá 43 sjúklingum var barkarenna ekki tekin í lok svæfingar. Þetta var gert til
þess að halda öndunarvegum hreinum, sér í lagi hjá meðvitundarlausum sjúklingum.
Barkarenna var höfð mismunandi lengi, allt frá nokkrum klst. upp í nokkra daga.
Barkaskurður var nokkrum sinnum gerður í aðgerð, en oftast eftir að sjúklingurinn
hafði haft barkarennuna í nokkra daga.
31 sjúklingur var settur í öndunarvél eftir aðgerð, ýmist til þess að lækka þrýst-
ing í heila eða vegna ónógrar öndunar, sem oftast átti rót sína að rekja til
heilaskemmda eða heilabjúgs. í nokkrum tilvikum hafa þó svæfingarlyfin vafa-
laust haft letjandi áhrif.
Notkun blóðs við aðgerðir var lítil, en 124 sjúklingar fengu blóð. 40 sjúklingar
fengu miraia en 500 ml, 40 sjúklingar fengu 500-1000 ml, 19 sjúklingar fengu 1-2 1.
og 25 sjúklingar meira en 2 lítra. Var einkum um að ræða sjúklinga, sem höfðu
slasast alvarlega, eða voru með mjög æðarík æxli.
Tími skurðaðgerða var all miklu styttri en skráður svæfingatími. Þannig tók
undirbúningur, áður en aðgerð hófst, venjulega 45-60 mín. Þetta var vegna svæfinga,
þvotta, uppdúkunar og einnig tók talsverðan tíma að setja sjúklinginn í réttar
stellingar, sérstaklega við aðgerðir í fossa posterior.
Umræða
Mörg atriði þarf að hafa í huga í sambandi við svæfingar við heilaaðgerðir. íannig
er mjög erfitt að konast að höfði sjúklings eftir að aðgerð byrjar, ýmist vegna
legu sjúklingsins á skurðarborðinu eða áhaldaborðsins og mikillar uppdúkunar.
Þetta atriði hefur vafalaust átt mikinn þátt í þeim tveimur óhöppum er að framan
getur, er einn sjúklingur fékk hjartastopp og barkarennan fór upp úr öðrum sjúkl-
ingi. Hefur verið reynt eftir rreetti að festa barkarennu nógu vel og sömuleiðis
allar tengingar og slöngur.
Aðgerðir eru oft langar og því hitatap talsvert og var ekki óalgengt, að hiti færi
niður í 34°C við aðgerð. Þetta kemur ekki að sök hjá fullorðnum, en hitatap getur
orðið mikið og komið skyndilega hjá smábörnum. Þess vegna þarf að hafa hitadýnu
undir sjúklingnum eða álteppi yfir honum og fylgjast vel með líkamshita í aðgerð.
Æskilegast væri ef hægt væri að stjóma hita á skurðstofum eftir vild.
Blatóin^ar geta orðið miklar og komið skyndilega og þess vegna þarf að hafa grófar
nálar í sjúklingnum, góðan útbúnað til að dæla blóði og helst blóðhitara.
Aukinn þrýstingur í heilabúi er hættulegur^af þremur ástæðum. í fyrsta lagi
minnkar blóðrás £ heila og getur orsakað súrefnisþurrð (heilaischemi). í öðru
lagi getur aukinn þrýstingur minnkað blóðrás á svseðum sem eru skemmd af einhverjum
orsökum, þannig að um súrefnisþurrð sé að ræða þar, þótt hinir hlutar heilans hafi
fullnægjandi blóðrás. I þriðja lagi getur þrýstingur í heila orsakað "hemiation"
á heilavef annað hvort um tentorium cerebelli eða foramen magnum og haft skyndidauða
i för með sér. Því er nauðsynlegt að haga notkun lyfja og svæfingatækni þannig, að
sem minnst aukning verði á þrýstingi í heilabúi þegar um er að ræða sjúklinga með
sukinn þrýsting, svo sem vegna meiðsla, þegar um stór æxli er að ræða, eða við æða-
gúlaaðgerðir. Forðast skal eftir því sem hægt er allan hósta og rembing hjá
sjúklingi ba^ii við byrjun svæfingar, við barkaþræðingu og við lok svæfingar. Þá
ber að velja svæfingalyf og önnur lyf, sem notuð eru, með þetta í huga. Ahrif
algengustu svæfingalyfja á þrýsting £ heilabúi eru sýnd í töflu 5.
L-angt er s£ðan að ljóst varð, að penthotal hefur þrengjandi áhrif á æðar £ heila
°g minnkar þannig þrýsting £ heilabúi. Sama er að segja um Althesin, sem tiltölu-