Læknablaðið : fylgirit - 01.09.1978, Blaðsíða 37

í þessum sjuklingahópi. Aðrir telja þessar breytingar mun algengari eftir háls-
hnykk (58%) (6). Ekki virðist unnt að segja fyrir um framgang einkenna sjúklinga
með stöðuskekkju eða hreyfihindrun. Af þeim sem enn hafa veruleg einkenni eru
aðeins þrír úr þessum hópi. Athyglisvert er, hve há slitbreytingatíðnin er,
eða 19 af 59 konum, 32%, og 20 af 38 körlum, 52%, alls 39 af 97, eða um 40%.
Þetta virðist áberandi há tala, þegar tekið er tillit til meðalaldurs sjúklinga.
Aðrir hafa fundið mun lægri txðni á slitbreytingum eða 10-25% miðað við^svipaða
aldursdreifingu (4,7). Sýnt hefur verið fram á það með tilraunum, að hálshryggur
með slitbreytingum þolir minni áverka en heilbrigður (5). Því mætti ætla, að
fólk með slitbreytingar yrði verr úti eftir hálshnykk en einstaklingar með heil-
brigðan háls. Sú virðist ekki raunin á, þar sem ekki eru óeðlilega margir með
slitbreytingar í hópi þeirra, sem hafa einkenni eftir 18-30 mán. (9 af 21 - 43%).
Hinsvegar kemur á óvart, hve margir hafa einkenni af þeim, sem engar sjúklegar
breytingar sýna við röntgenrannsókn, hvorki við fyrstu skoðun né við endurkomu.
Eins og fram hefur komið greindust beinbreytingar hjá fjórum og breyting á stöðu
eða hreyfigetu hjá fjórum sjúklingum á milli fyrstu rannsóknar og endurrannsóknar.
Enginn þessara sjúklinga er í hópi þeirra sem hafa enn einkenni kliniskt. Sá
sjúklingur, sem trúlega er með afrifu frá beinnabba við fyrstu skoðun er einkenna-
laus. Þrír sjúklingar fengu rótareinkenni kliniskt. Myelografia var ekki gerð.
Ein rannsókn greinir frá 26% tíðni á einkennum um discus prolaps eftir hálshnykk
(4).
Samantekt
Að öllu samanlögðu má segja, að röntgenrannsóknin sé nauðsynlegur þáttur í mati
sjúklinga eftir hálshnykk. Það er til svo mikils að vinna fyrir einstaklinginn,
að fljótt og örugglega greinist brot eða liðhlaup, sem veldur stundum óverulegum
einkennum í fyrstu. Á hinn bóginn er það augljóst, að neikvæð röntgenskoðun
gefur ekki vísbendingu um eftirköst áverkans, og ekki er unnt með þeim forsendum,
sem hér var unnið eftir, að sjá fyrir hverjum hættir mest til langvarandi einkenna
né segja fvrir, hvaða meðferð muni henta í hverju tilviki.
Heimildir:
1. Ásgeir Ellertsson, Kristján Sigurjónsson og Tryggvi Þorsteinsson: Klinisk
athugun á 100 manns með hálshnykk (svipuhöggsáverka).
2. Breck LW, Van Norman RW: Medicolegal aspects of cervical spine sprains.
Clin Orthop 74:124-8, Jan 71.
3. Dolan KD: Cervical spine injuries below the axis. Radiol Clin North Am 15
(2): 247-59, Aug 77.
4. Gay JR, Abbott KH: Common whiplash injuries of the neck. JAMA 152(18):
1698-1704, 29 Aug 53.
5. Hinz P, Coermann RR, Lange W: Das Verhalten der Halswirbelsaule bei der
Simulation von Auffahrunfallen. Monatsschr Unfallheilkd 72:321-8, Aug 69.
6. Hohl, M: Soft-tissue injuries of the neck in automobile accidents. Factors
influencing prognosis. J Bone Joint Surg(Am)56A(8):1675-82, Dec 74.
7. Susse HJ: Die Chondrose der Halsbandscheiben, ihre Haufigkeit und Röntgeno-
logische Erfassung. Ztschr Alternsforsch 9:82-92, Oct 55.
8. Taillard W, Albassir A: Orthopédie et traumatismes cervicaux par projection.
Radiol Clin (Basel) 44(4):236-50, 1975.
9. Tryggvi Þorsteinsson, Kristján Sigurjónsson, Ásgeir Ellertsson: Hálshnykkur.
Borgarspítalinn 10 ára. Afnælisrit. Læknablaðið, fylgirit 6, 17-23, 1978.
10. Zatzkin HR, Kweton FW: Evaluation of the cervical spine in whiplash injuries.
Radiologv 75:577-83, Oct 60.
11. Zatzkin HR: The Roentgen diagnosis of trauma. Chicago, Year Book Medical
Publ., 1965.
35