Læknablaðið : fylgirit - 01.09.1978, Page 106

hin eðlilega (fysiologiska) leið hljóðsins frá ytra eyra inn í innra eyrað í gegnum
miðeyrað var sniðgengin. Það var svo ekki fyrr en 1952, sem Rósen (11,12) hóf
sínar aðgerðir, svokallaðar ístaðsliðkanir (mobilisatio), og var það af hreinni
tilviljun. Við eyrnaaðgerð brást honum, að því er virtist togalistin, og rak hann
af slysni einn hakann allharkalega í ístaðið, en við það losnaði það og sjúklingur-
inn fékk all verulega heyrnarbót. Þetta varð honum hvati til frekari aðgerða, og
hóf hann sinn þekkta feril, sem eyrnaskurðlæknir upp frá því. Hann birti nokkrum
árum síðar árangur 211 eyrnaaðgerða sinna, sem sýndi, að 22% aðgerðasjúklinga
fengu heyrnarbót upp að 30 heymareiningum. Sá galli var þó á gjöf Njarðar, að
flestir þessara sjúklinga fengu smám saman versnandi heyrn að nýju, þar eð bein-
myndun óx fljótlega yfir glufu þá, sem brotin var í xstaðsplötuna. Heermann (5)
og Derlacki gera svo læknum það mögulegt, að fjarlægja hina föstu plötu með sér-
stökum hökum og meitlum, sem notaðar hafa verið allar götur síðan við slíkar að-
gerðir. Það er þó ekki fyrr en 1957, að Shea (10,16) framkvæmir fullkomið ístaðs-
brottnám á þann máta, sem gert er enn þann dag í dag, að öðru leyti en því, að
gerviístað, sem hann notaði, var gert úr plaströri, en það hafði ýmsa ókosti, sem
svokallað Schuknechts gerviístað hefur ekki.
Við sjálfa aðgerðina (9,10) er ístaðið fyrst losað frá langálmu steðja. Að því
loknu eru báðar álmur ístaðs losaðar frá plötu. Síðan er platan klofin í tvennt
þversum, og hvor hlutinn fjarlægður út af fyrir sig, þannig að gátt inrtra eyrans
er opnuð og í gegnum glæran ytri-vessa (perilympha) sést í posa og skjóðublett
(sacculus et utriculus). Sjálft aðgerðarsvæðið er í raun og veru ekki stærra en
sem svarar ístaðsplötu, en hún er 1/2 mm á breidd og 3 1/2 mm á lengd. Að þessu
loknu verður að gera gerviístað, sem gert er úr stálvír 0,5 mm í þvermál, sem á
er hnýttur örlítill biti bandvefs, til að fylla upp í sporöskjuglugga. Er þetta
aðferð Schuknechts. Stærð gerviístaðsins verður að vera nákvænlega sú sama og
þess, sem fjarlægt var, ef vel á að takast. Að því búnu er lykkja gerviístaðs
smeygt utan um langálmu steðja og bandvefsbitinn, eins og áður segir, látinn fylla
út í sporöskjuglugga og verður umfram allt að gæta þess, að stálvírinn snerti ekki
aðliggjandi veggi, en þá er heyrnarbót í verulegri hættu.
Hliðarverkanir
Hliðarverkanir aðgerða eru yfirleitt litlar. Sjúklingur getur þó fengið svimaköst
fyrstu 2-3 daga eftir aðgerð, sem venjulega hverfa án nokkurrar meðferðar. Mið-
eyrnabólga er sjaldgæf, en kemur þó fyrir og er tekin til meðferðar á venjulegan
máta. Einkenni frá hljóðholsstreng (chorda tympani), sem stundum verður að skera
í sundur, og í flestum tilvikum að ýta til hliðar meðan á aðgerð stendur, eru ekki
óalgeng. Sjúklingur fer þá bragðskynstruflanir á fremri hluta tungu, sömu megin
og aðgerð var gerð, auk þess minnkar flæði frá munnvatnskirtlum sömu megin. Þessi
einkenni hverfa þó í flestum tilvikum eftir 4-6 vikur. Skemmd á hljóðhimnu getur
átt sér stað, en er oftast óveruleg, og smá göt gróa furðu fljótt.
Andlitslömun (paresis nervi facialis) kemur fyrir í einu tilfelli af 200 aðgerðum
og er talið stafa af bjúg í beingangi taugar (canalis nervi facialis). Greinar-
höfundur hefur haft eitt tilfelli, en þá var gerð þrýstingsminnkandi aðgerð stuttu
eftir ístaðsbrottnámið, með frílögn taugar frá hnjáhnoða (ganglion geniculi) til
stikilsgats (foramen stylomastoideum). I einu tilfelli af 100 er talið, að heyrn
geti versnað við aðgerð og stafar það af skemmd í innra evra, og kemur fram sem
miðlægt heyrnartap við heyrnarrit, sjá mynd 4a.
Ára ngur aðnerða
Heyrnarfræðilegur árangur aðgerða er metinn með tvennum hætti, en þar er mið tekið
af stærðargráðu mismunar bein- og loftheyrnar fyrir og eftir aðgerð. í fyrra til-
viki er árangur mældur í heyrnareiningum. Ef bil milli bein- og loftheyrnar að
aðgerð lokinni er 10 einingar eða minna, er talað um "closed bone air gap" og
árangur ágætur. í öðru lagi er notuð svokölluð Fletcher formúla (4), en þá er í
prósentum reiknað út, hversu mikið áðurnefnt bil hefur lokast. Er þá miðað við
þrjár höfuðtíðnir talskynjunarsvæðisins, þ.e.a.s. 500, 1000 og 2000 sveiflur. Sjá
mynd 4b og c.
104