Læknablaðið : fylgirit - 01.08.1981, Qupperneq 71

69
Ólafur Örn Amarson
BERKLAR í ÞVAGFÆRUM
á Landakotsspítala 1971—1980
INNGANGUR
Ekki þarf að tíunda hér sögu berklaveiki
á íslandi.1 Allir þekkja hvernig tókst að
nær útrýma þessum sjúkdómi hér á landi.1
Hrafnkell Helgason yfirlæknir á Vífilsstöð-
um skrifaði grein í Læknablaðið 1978- um
meðferð berklaveiki. Þar segir hann meðal
annars: „Berklar eru vissulega ekki lengur
neitt þjóðfélagslegt vandamál, hitt hlýtur
aftur á móti að valda nokkrum óróa, að
læknar virðast hafa gleymt þessum sjúk-
dómi og alveg sérstaklega, ef um er að
ræða berkla í öðrum líffærum en lungum“.
Reynsla annarra leiðir 1 ljós, að tíðni
berkla í þvagfærum hefur lítið minnkað
síðustu árin og sums staðar jafnvel aukist.
Þannig segir Fritjofsson3 4 að tíðni þvag-
færaberkla árið 1969 og 1970 sé 1,7 og 1,5 á
hverja 100 þúsund íbúa í Svíþjóð. Nokkur
munur er á milli héraða; þannig er tíðnin
í Norbotten héraði nálægt fjórir á hverja
100 þúsund íbúa. í löndum Mið-Evrópu er
tíðnin enn hærri eða allt að 7,0 í Búlgaríu
árið 1970 og 7,1 í Ungverjalandi sama ár.
1957 var tíðnin í Vestur-Þýzkalandi 3,5, en
1970 5,0 á hverja 100 þúsund íbúa.3 Talið
er að aukinn straumur innflytjenda eigi
hér eihhvern þátt, en ekki er það talin ein-
hlít skýring.
Heilbrigðisskýrslur 1975 greina frá
skráningu berklaveiki samkvæmt berkla-
bókum.5 Þar sést greinilega, að tíðni sjúk-
dómsins hefur stöðugt minnkað. í skýrsl-
unni er getið um berkla í lungum og síðan
berkla í öðrum líffærum. Fengnar voru
upplýsingar frá skrifstofu landlæknis um
berkla í þvagfærum og sést sú skráning í
töflu I. Þessar tölur gefa ekki nýgengi á
hverju ári þar sem sami sjúklingur er vafa-
laust skráður oftar en einu sinni. Auk þess
eru teknir með berklar í kynfærum
kvenna.
Fengnar voru upplýsingar frá Birnu
Oddsdóttur á Rannsóknastofu Háskólans,
en þangað eru allar berklaræktanir sendar,
eins og kunnugt er. Fjöldi jákvæðra þvag-
sýna kemur fram í töflu II. Samkvæmt
henni hafa komið fram jákvæð sýni frá 41
sjúklingi á tíu ára tímabili 1971 til 1980.
Ef gert er ráð fyrir að sjúklingar með
berkla í þvagfærum komi flestir fram með
þessum hætti', ætti tíðnin hér á landi að
vera um það bil tveir á hverja 100 þúsund
íbúa á ári, en það kemur vel heim við tíðn-
ina í Svíþjóð.
EFNIVIÐUR
Á árunum 1971—1980 vistuðust samtals
tólf sjúklingar, sex karlar og sex konur á
Landakotsspítala. Allir greindust með þvag-
ræktunum á Rannsóknastofu Háskólans,
nema ein kona, sem greindist með vefja-
rannsókn á nýra. Sjúklingarnir voru á
aldrinum 23 til 74 ára. Nú verða raktar hér
þrjár sjúkrasögur.
TAFLA I. SkráOir berkUtsjúklingcir á lslandi í
árslok 19110 til 1974. __________
1970 1971 1972 1973 1974
Berklasjúklingar í árslok Þar af berklar í þvag- 98 103 85 70 79
og kynfærum 8 10 5 8 8
TAFLA II. Fjöldi sjúklinga meO jákvceO þvag-
sýni viO berklarcektun hjá Rannsóknastofu
Háskólans árin 1971—1980.
Karlar Konur Samtah
1971 4 1 5
1972 2 2 4
1973 2 0 2
1974 3 2 5
1975 3 0 3
1976 4 4 8
1977 3 1 4
1978 2 2 4
1979 1 1 2
1980 2 2 4
Alls 26 15^ 41