Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1996, Blaðsíða 93

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82/FYLGIRIT 34
93
sama degi vakti grunsemdir sýklafræðideildar og
sýkingavarnateymis. Einu tengslin sem teymið
fann þá milli sjúklinganna voru geldýnur notaðar
til hlífðar á skurðstofum. Ræktanir frá þeim voru
neikvæðar. Þegar sama baktería óx frá þremur
sjúklingum til viðbótar í mismunandi byggingum
sjúkrahússins var enn á ný reynt að finna sameig-
inlega orsök. Að auki ræktaðist óvenjuleg bakter-
ía frá brunasjúklingi, Enterobacter gergoviae.
Leitin barst að sápubrúsum á gjörgæslu og fund-
ust sömu bakteríur í fjórum af fimm sjúkrastof-
um. í framhaldi af því varð ljóst að mjúksápa í
óopnuðum sápubrúsum frá seljanda innihélt mik-
ið magn slíkra baktería og gersveppa. Brúsarnir
höfðu ekki verið hreinsaðir á tilætlaðan hátt hjá
seljanda fyrir fyllingu. Mjúksápan var fjarlægð af
sjúkrahúsinu jafnskjótt og mengunarinnar varð
vart. Með því var komið í veg fyrir frekari út-
breiðslu bakteríanna. Áður höfðu þær náð ból-
festu á eða sýkt 10 sjúklinga. Sýkingarnar höfðu
sem betur fer ekki slæmar afleiðingar.
Tilgangur handþvottar er að fjarlægja bakter-
íur. Því miður varð menguð mjúksápa til þess að
þeir samviskusömu dreifðu bakteríunum með
höndunum. Sparnaður og endurnýting kallar á
aukið gæðaeftirlit.
V-68. Faraldsfræði penicillín ónæmra
pneumókokka á íslandi, von í myrkri
Karl G. Kristinsson*, Martha Á. Hjálmarsdóttir*,
Þórólfur Guðnason**
Frá *sýklfafræðideild og **barnadeild Landspít-
alans
Nýgengi penicillín ónæmra pneumókokka
(PÓPa) í sýkingum jókst úr 0% árið 1988 í 2,3%
1989; 2,7% 1990; 8,4% 1991 og 16,3% 1992. Þessi
hraða þróun var mikið áhyggjuefni og kallaði á
aðgerðir.
Öllum PÓPum sem ræktast hafa frá sýktum
sjúklingum á íslandi hefur verið safnað á sýkla-
fræðdeild Landspítalans, svo og helstu upplýsing-
um um þá. Til að kanna útbreiðslu PÖPa og
sýklalyfjanotkun í heilbrigðum börnum voru
gerðar kannanir á beratíðni og sýklalyfjanotkun á
fimm leikskólum í Reykjavík á árunum 1992,1995
og 1996. Upplýsingar um sýklalyfjanotkun á ís-
landi fengust frá heilbrigðisráðuneytinu.
í kjölfar hraðrar aukningar PÓPanna var áróð-
ur gegn óhóflegri notkun sýklalyfja hertur og al-
menningur fræddur um skaðsemi ofnotkunar.
Sýklalyfjanotkunin náði hámarki árið 1990, 23,6
SD (staðlaðir dagskammtar) á 1000 íbúa á dag, en
var kominn niður í 20,7 SD árið 1995. Mesta
minnkunin var á notkun makrólíða og trímetó-
prím-súlfa hjá börnum. Nýgengi PÓPa náði há-
marki 1993,19,8% en hefur síðan farið lækkandi.
Á árinu 1992 voru 20% pneumókokkanna í leik-
skólabörnunum með minnkað næmi fyrir penicil-
líni en það hlutfall var komið í 15% árið 1995, á
sama tíma og sýklalyfjanotkun þeirra hafði
minnkað.
Fækkun PÓPa samfara minnkandi notkun á
sýklalyfjum bendir til þess að hafa megi áhrif á
þróun sýklalyfjaónæmis. Lönd með minni sýkla-
lyfjanotkun eru líkleg til að hafa lægra hlutfall
ónæmra stofna en lönd með meiri sýklalyfjanotk-
un.
V-69. Samanburður á meinvirkni ’atýp-
ískra’ Aeromonas salmonicida bakteríu-
stofna
Brynja Gunnlaugsdóttir, Bjarnheiður K. Guð-
mundsdóttir
Frá Tilraunastöð HÍ í meinafrœði að Keldum
Kýlaveikibakterían Aeromonas salmonicida er
flokkuð í undirtegundirnar: salmonicida, ma-
soucida , smithia og achromogenes. A. salmon-
icida undirtegund salmonicida veldur kýlaveiki í
laxfiskum. A. salmonicida stofnar sem ekki til-
heyra undirtegund salmonicida eru nefndir ’atýp-
ískir’ og valda þeir sjúkdómum skyldum kýlaveiki
í ýmsum fisktegundum bæði í sjó og ferskvatni.
Rannsóknir okkar hafa leitt í ljós mun á próteös-
um í seyti ’týpískra’ og ’atýpískra’ A. salmonicida
stofna. Aðaleitur ’týpískra’ A. salmonicida stofna
er ensím með rnikla blóðrofsvirkni. Markmið
verkefnisins var að athuga hvort samband væri á
milli próteasavirkni og meinvirkni útensíma-
lausna 24 A. salmonicida stofna.
Útensímalausnir voru framleiddar með ræktun
á sellófanþöktum agarskálum og virkni próteasa í
lausnunum mæld og stofnarnir flokkaðir í fimm
próteasahópa. Eftirfarandi meinvirkniþættir
voru athugaðir: banvænn skammtur og vefja-
skemmdir í laxi, frumuskemmdir í tveimur fiska-
frumulínum, blóðrofsvirkni í hestablóði og laxa-
blóði.
Niðurstöður sýndu að tilvist próteasans AsaPl í
tveimur próteasahópum af fimm tengist banvæn-
um áhrifum, miklum vefjaskemmdum, skorti á
blóðrofsvirkni og litlum frumuskemmdum. Ekki
greindist sambærileg blóðrofsvirkni og ’týpískir’
stofna seyta hjá neinum stofni. Blóðrofsvirkni var
aðeins til staðar í einni af 11 banvænum útensíma-
lausnum. Niðurstöðurnar sýndu greinilegt sam-
band á milli próteasavirkni og meinvirkni út-
ensímalausna.