Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1996, Blaðsíða 28

28
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82/FYLGIRIT 34
**Háskólanum í Iowa, ***félagsvísindadeild HÍ,
****Rannsóknarstofu í heilbrigðisfrœði HÍ
Inngangur: Markmið rannsóknarinnar var að
athuga hvort eitthvað í starfsumhverfi hjúkrunar-
fræðinga tengist tíðni brjóstakrabbameins íþeirra
hópi.
Aðferðir: Tölvusamkeyrsla við Krabbameins-
skrá leiddi í ljós 59 brjóstakrabbameinstilfelli í
hópi 2159 hjúkrunarfræðinga. Eitt hundrað og
átján viðmið voru valin af handahófi úr hjúkrun-
arfræðingahópnum. Rætt var við þátttakendur í
síma og lagður fyrir þá spurningalisti, þar sem
spurt var um þekkta áhættu ætti brjóstakrabba-
meins en einnig um starfssögu einstaklinganna.
Pátttaka var 97%. Hlutfallstala (odds ratio, OR)
var reiknuð með 95% öryggismörkum (95% CI)
og vægi nokkurra mögulega truflandi þátta metið
með aðhvarfsgreiningu (unconditional logistic
regression).
Niðurstöður: I ljós kom að þekktir áhættuþætt-
ir svo sem fjölskyldusaga vega þungt þegar um
brjóstakrabbamein er að ræða. Niðurstöðurnar
varðandi atriði sem tengdust vinnunni breyttust
ekki að marki, þótt leiðrétt væri fyrir nokkrum
mögulega truflandi þáttum. Hlutfallstalan hjá
þeim sem höfðu sérnám í hjúkrun var hærri en hjá
öðrum (OR: 1,23; 95% CI: 0,56-2,67). Hæstu
hlutfallstölurnar voru hjá þeim sem höfðu sérhæft
sig í barna-, geð-, hand-/lyflæknis-, elli-, heilsu-
verndar- og „annarri hjúkrun“ (OR: 1,95; 95%
CI: 0,84-4,54). Pegarteicið var tillit til starfstímaá
mismunandi deildum var hlutfallstalan hæst með-
al hjúkrunarfræðinga á barnadeildum (OR: 1,47;
95% CI: 0,63-3,41) en lægst meðal heilsuverndar-
hjúkrunarfræðinga (OR: 0,44; 95% CI: 0,20-
0,96).
Ályktanir: Vísbendingar um áhættuþætti í
starfsumhverfi sáust hjá hjúkrunarfræðingum
sem höfðu sérhæft sig á ýmsum sviðum hjúkrun-
ar. Starf tengist lífsstíl og ber að taka tillit til hvors
tveggja, þegar heilsufar starfshópa kvenna er at-
hugað.
E-21. Dánartíðni meðal kvenna í hóp-
rannsókn Hjartaverndar, þróun og sam-
anburður við konur sem ekki mættu
Lilja Sigrún Jónsdóttir*, Nikulás Sigfússon*,
Guðmundur Þorgeirsson**, Helgi Sigvaldason*
Frá *Rannsóknarstöð Hjartaverndar, **lyflækn-
ingadeild Landspítalans
Inngangur: Þegar úrtak hefur verið valið til
faraldsfræðilegrar rannsóknar er mætingarhlut-
fall mikilvægt og upplýsingar um þann hóp sem
ekki tekur þátt einnig. Þegar túlkaðar eru niður-
stöður rannsókna og þær yfirfærðar á heildina er
æskilegt að geta metið á hvern hátt þeir sem ekki
mæta eru frábrugðnir þátttakendum.
Aðferðir: Hóprannsókn Hjartaverndar hófst
1967 og var upphaflegur hópur kvenþátttakenda
16.000 konur sem bjuggu í Reykjavík og ná-
grenni, fæddar á árunum 1908-1935. í fyrstu fimm
áföngum hóprannsóknar Hjartaverndar var boð-
ið 12.797 konum til rannsóknar, hluta af þeim
hópi í hverjum áfanga. Af þeim þáðu 9773 boðið
eða nálægt 73%. Borin var saman dánartíðni
þeirra einstaklinga sem mættu og hinna sem ekki
mættu í fimm ár eftir fyrstu boðun. Beitt var
fjölþáttagreiningu Cox og tekið tillit til aldurs.
Niðurstöður: Fimm árum eftir fyrstu boðun
höfðu þær sem mættu 39% (CI=34—44%) lægri
heildardánartíðni en hinar sem ekki mættu
(p<0,0001). Dánartíðni af völdum kransæðasjúk-
dóms var 41% lægri (CI=38-51%, p<0,001).
Hópur b sem kemur endurtekið skar sig ekki úr
að þessu leyti. Dánartíðnin reyndist einungis háð
aldri, það er fór hækkandi á tímabilinu. Verður
leitast við að lýsa þróun mismunandi dánarmeina.
Ályktanir: Mætingartölur í hóprannsókn
Hjartaverndar eru vel innan þeirra marka sem
teljast viðunandi fyrir framskyggna ferilrann-
sókn. Sá munur sem fram kemur við samanburð á
þátttakendum og þeim sem ekki mæta má að
hluta skýra með því að í þeim hópi séu einstak-
lingar með langvinna sjúkdóma sem eru undir
læknishendi þegar boðun fer fram. Einnig var
áður þekkt frá fyrsta áfanga að mæting var mun
betri hjá yngri konunum. Það hefur ekki verið
skoðað enn í seinni áföngum.
E-22. Áhætta á brjóstakrabbameini
tengd notkun getnaðarvarnapillu hjá
ungum konum
Laufey Tryggvadóttir*, Hrafn Tulinius*, **, Guð-
rún Birna Guðmundsdóttir*
Frá *Krabbameinsfélagi íslands, **Rannsókna-
stofu í heilbrigðisfrœði HÍ
Nýlegar rannsóknir benda til þess að tengsl geti
verið milli brjóstakrabbameins og notkunar getn-
aðarvarnapillu fyrir tvítugt. Þessi hugsanlegu
tengsl voru rannsökuð í faraldsfræðilegu gagna-
safni Leitarstöðvar Krabbameinsfélagsins,
heilsusögubankanum. Rannsóknaraðferðin var
sjúklinga-, viðmiðarannsókn innan ferilrann-
sóknar. Notaðar voru upplýsingar um tímalengd
notkunar getnaðarvarnapillunnar fyrir 204 sjúk-
linga og 1183 viðmið. Konurnar voru fæddar eftir
1944 og því ekki orðnar tvítugar er pillan kom
fyrst á íslenskan markað. Hlutfall notenda sem