Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1996, Blaðsíða 63

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82/FYLGIRIT 34
63
spítalans árið 1993. Þegar ákvörðun um takmörk-
un á meðferð lá fyrir var fyllt út til þess gert
eyðublað sem síðan var yfirfarið ásamt sjúkra-
skrám viðkomandi sjúklinga.
Arið 1993 innrituðust 606 sjúklingar á gjör-
gæsludeild Borgarspítalans. Meðferð var tak-
mörkuð hjá 25 sjúklingum eða 4% innlagðra, 11
konum og 14 körlum. Meðalaldur þeirra var 67,6
ár. Innlagnarástæða var oftast heilablæðing , átta
tilfelli, sex tilfelli voru vegna hjartasjúkdóma.
Astæður fyrir takmörkun á meðferð voru oftast
vanstarfsemi taugakerfisins, eða 15 sinnum, sjö
sinnum vegna fjölkerfabilunar og þrisvar vegna
vanstarfsemi hjartans. Flestir þessara sjúklinga
létust á gjörgæsludeildinni eða 21, fjórir útskrifuð-
ust á aðrar deildir. Meðallegutími á gjörgæsudeild
voru 5,4 dagar. Akvörðun um takmörkun með-
ferðar tók læknir sjúklings, oftast í samráði við
gjörgæslulækni og ættingja en ekki í samráði við
sjúkling. Takmörkun meðferðar var skráð í dag-
nótur gjörgæslulækna hjá öllum sjúklingum nema
einum, í dagnótur sérfræðinga hjá níu sjúkling-
um, á fyrirmælablöð lækna hjá 19 sjúklingum, í
hjúkrunargögn hjá 17 sjúklingum og í læknabréf
eftir útskrift hjá sjö sjúklingum.
Miðað við erlendar kannanir er takmörkun
meðferðar beitt heldur sjaldnar hér. Meðalaldur
sjúklinga er svipaður. Taka þyrfti ákvarðanir fyrr
en gert er. Skráningu er nokkuð ábótavant. Leið-
beiningarnar eru taldar framfaraspor þar sem
minni óvissa er hjá starfsfólki og aðstandendum
og minni líkur á skyndiákvörðunum.
E-101. Neyðarmóttaka vegna nauðgun-
ar, ný þjónusta
Guðrún Agnarsdóttir
Frá Sjúkrahúsi Reykjavíkur
Neyðarmóttaka vegna nauðgunar var opnuð
sem þriggja ára tilraunaverkefni á slysadeild
Sjúkrahúss Reykjavíkur 8. mars 1993. Megintil-
gangur þjónustunnar er að sinna þeim sem hafa
orðið fyrir meintri nauðgun eða tilraun til nauðg-
unar og draga úr því alvarlega andlega áfalli og
líkamlega heilsutjóni sem oft er afleiðing slíks
ofbeldis. Boðið er upp á ráðgjöf og stuðning,
læknis- og réttarlæknisfræðilega skoðun, meðferð
og síðan endurkomur til læknis og framhalds-
stuðning ráðgjafa og sálfræðings. Ennfremur að-
stoð lögmanns. Þjónusta fæst allan sólarhringinn,
allt árið og er endurgjaldslaus.
Neyðarmóttakan er samstarfsverkefni margra
ólíkra stétta heilbrigðisstarfsfólks, lögmanna,
lögreglu og annarra sem að slíkum málum koma.
Við undirbúning verkefnisins var hugað að
skipulegri skýrslutöku og söfnun sakargagna sem
er nauðsynleg vegna réttarlæknisfræðilegrar
skoðunar. Nákvæm skráning veitir jafnframt mik-
ilvægar upplýsingar um tíðni og eðli þessara
brota.
Á reynslutímabilinu leituðu 202 einstaklingar
þjónustu, 188 konur og 14 karlar. Um 63% voru
yngri en 25 ára. Langflestir komu um helgar og
flestir komu síðla nætur. Algengasti tími brots var
fyrri hluta nætur og í 127 tilvikum var um nauðgun
að ræða. Brotið fór oftast fram á heimili meints
geranda, en var einnig algengt á heimili brotaþola
og á götu eða bersvæði. í meira en helmingi til-
vika þekkti brotaþoli meintan geranda. Líkam-
legir áverkar fundust hjá 96 einstaklingum. Pessi
brot eru mjög tengd skemmtunum og áfengis-
neyslu. Rúmur helmingur einstaklinga kom til
móttökunnar innan 10 klukkustunda frá því að
brot var framið. Rúmur helmingur einstaklinga
kærði brotið. Sú vitneskja sem fengist hefur með
starfsemi neyðarmóttökunnar hefur þegar nýst til
fræðslu og forvarna meðal annars í skólum.
E-102. Er auðveldara að verða mál-
fræðistola á íslensku en á öðrum tungu-
málum? Athugun á skilningi íslensks
málstolssjúklings á mismunandi setn-
ingagerðum
Sigríður Magnúsdóttir
Frá endurhœfingardeild Landspítalans
Inngangur: Málfræðistol (agrammatism) hjá
málstolssjúklingum (aphasics) var fyrst skilgreint
sem erfiðleikar við að koma saman setningum í
tali, þar sem merkingarberandi orð eins og nafn-
orð og sagnir voru notuð, en smáorðum eins
greini, fornöfnum, samtengingum, hjálparsögn-
um og forsetningum var sleppt og sömuleiðis
beygingarendingum eins og fleirtölu- og þátíðar-
endingum. I síðari tíma rannsóknum á málum
eins og íslensku, sem hafa flókna málfræði, kom í
ljós að þessir sjúklingar áttu ekki bara erfitt með
að tjá sig heldur lentu þeir líka í erfiðleikum með
að skilja ákveðnar setningargerðir.
Aðferðir: I rannsókn minni er skilningur
þriggja íslenskra málstolssjúklinga á mismunandi
setningargerðum skoðaður með sérstakri áherslu
á það hvaða áhrif fallmörkun hefur á skilning og
úrvinnslu setninganna. Spurningin er hvort upp-
lýsingar, eins og þær að það skuli vera hægt að sjá í
hvaða föllum orðin eru, koma að gagni og hjálpa
til við að ákveða hvort um geranda eða þolanda er
að ræða í setningunni og þannig að skilja betur
hver er að gera hvað við hvern.