Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1996, Blaðsíða 79

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82/FYLGIRIT 34
79
Af 238 síldum (Clupea harengus harengus) sem
voru skoðaðar úr Meðallandsbugt fannst stakt
æxli ofarlega á hlið framan við bakugga tveggja
fiska, sem reyndist vera rákavöðvasarkmein.
I tveimur lúðuseiðum (Hippoglossus hippo-
glossus) úr tilraunaeldi greindist fitusarkmein í
afturbol, nálægt sporðstæði. Engin ytri einkenni
sáust.
Frumugerðum þessara æxla verður lýst.
Æxli í taugaslíðrum og rákavöðvasarkmein eru
sjaldgæf í fiskum. Taugaslíðursæxli eru þó einna
algengust æxla í gullfiskum. Höfundum er kunn-
ugt um eitt annað tilfelli af sjálfsprottnu ráka-
vöðvasarkmeini í fiski (Oncorhynchus nerca) en
ekki kunnugt um önnur tilfelli af fitusarkmeini.
Greining og skráning æxla í fiskum getur komið
að gagni í samanburðaræxlafræði (oncology) og
átt þátt í að varpa ljósi á hlut erfða, umhverfis og
sýkla á orsakir æxlismyndunar.
V-35. Mótsögn Fechners skoðuð með
raflífeðlisfræðilegum aðferðum
Þór Eysteinsson, Ársœll Arnarsson
Frá Lífeðlisfrœðistofnun HÍ
Markmið: Gustaf T. Fechner (1860) lýsti fyrir-
bæri í tvísæisskyni sem síðan er kennt við hann og
kallað mótsögn Fechners (Fechner’s paradox).
Fechner tók eftir að ef ljóserting er mismikil á
augun, þá virðist birtan vera minni en sé aðeins
horft með öðru auganu. Vitað er að hægt er að sjá
raflífeðlislega samsvörun við þetta í sjónhrifriti
(VEP). Hér er ætlun að skoða þetta nánar og
leiða getum að staðsetningu í sjónbraut.
Aðferðir: Fengnir voru fimm sjálfboðaliðar til
að taka þátt í þessari athugun. Skráð voru mynst-
ursjónhimnurit (PERG) og sjónhrifrit. Notuð
voru víxlun skákborðsmynsturs á sjónvarpsskjá
sem áreiti, en með mismunandi tíðni víxlunar
og/eða dreifitíðni. Einnig var stærð ertingarsvæð-
is á skjá minnkað eða hlutar þess huldir. Mótsögn
Fechners var vakin með því að setja ND ljóssíur
fyrir annað auga hins prófaða. Sjáöldur voru í
sumum tilfellum víkkuð með 1% tropíkamíði.
Niðurstöður: Mótsögn Fechners fékkst ekki
fram í mynstursjónhimnuriti með þeim áreitum
sem voru prófuð. í sjónhrifriti fékkst fram mót-
sögn Fechners við allar aðstæður, en var misjafn-
lega mikil eftir því hverjir voru eiginleikar erting-
ar. Virðist vera samverkan milli dreifitíðni og
tíðni víxlunar. Bæði magnocellular og parvocell-
ular hlutar sjónbrautar sýna mótsögn Fechners ef
þeir eru ertir sérhæft. Ef erting einskorðast við
miðgróf kemur fram mótsögn Fechners, en á
þrengra sviði birtumagns heldur en ef allt sjónsvið
er ert.
Ályktun: Mótsögn Fechners virðist myndast í
sjónberki heila, en ekki vegna corticofugal aftur-
kasts á sjóntaugar eins og aðrir hafa stungið upp á
og ætti að sjást í mynstursjónhimnuriti. Líklegt er
að allir hlutar sjónbarkar komi við sögu, þótt sá
hluti sem tekur við boðum frá miðgróf sé hugsan-
lega veigaminni.
V-36. Hlutverk laktat-jónarinnar í
stjórn öndunar í áreynslu
Þórir Harðarson, Jón Ó. Skarphéðinsson, Þórar-
inn Sveinsson
Frá Lífeðlisfrœðistofnun HÍ
Miklar breytingar verða á öndun við líkamlega
áreynslu. Enn er óljóst hvaða þættir ráða þar
mestu, því blóðþættir þeir er mest áhrif eru taldir
hafa á stjórn öndunar í hvíld (pH, Pœ2 og fleiri),
er haldið stöðugum við miðlungsáreynslu. Eftir
að vissu álagi erfiðis er náð eykst öndun hlutfalls-
lega meira en við léttara álag. Þessi aukning er
oftast samfara aukningu á uppsöfnun mjólkur-
sýru (LaH) í blóði sem gefur til kynna vaxandi
notkun líkamans á loftfirrðum orkuferlum. Hin
hefðbundna útskýring á öndunaraukningu þess-
ari er að við aukna mjólkursýrumyndun lækki
pHa og Paœ2 hækki og valdi það örvun á öndun.
Þessari rannsókn var ætlað að kanna áhrif La -
jónarinnar á öndun við stöðugt pH. í þeim til-
gangi var blöndu af LaH og NaLa dælt inn í rottu í
því augnamiði að hækka styrk La' í blóði innan
þeirra marka er sést í erfiði án sýrustigsbreytinga.
Notaðar voru 14 rottur er skipt var í tvo hópa,
viðmiðunarhóp og La-hóp. Rotturnar voru
svæfðar, barki og æðar þræddar. Á barkaslöng-
una voru settir einstreymislokar. Flæði útöndun-
arloftsins var síðan mælt með sérstökum loftflæð-
ismæli. Skráð voru blóðþrýstingur, hjartsláttar-
og öndunartíðni og öndunarrúmmál á sírita. I
blóðsýnum var mældur styrkur laktats, C02, 02
og pH.
Niðurstöður tilraunarinnar sýna að laktat-
hækkun úr 1 í 10 mM veldur 36% aukningu í
öndunarrúmmáli hjá rottum. Út frá þessum nið-
urstöðum drögum við þá ályktun að La'-jónin hafi
áhrif á stjórn öndunar og skýri að einhverju leyti
þá aukningu sem verður á öndun í áreynslu og/
eða viðhaldi hugsanlega aukinni hvíldaröndun
eftir að áreynslu lýkur.
Rannsóknin var styrkt af Rannsóknarnáms-
sjóði Menntamálaráðuneytisins.