Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1996, Blaðsíða 26

26
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82/FYLGIRIT 34
um hins vegar. Þessi arfgerð er því skilgreind sem
áhættuarfgerð.
Marktækur munur (p<0,01) fannst einnig á
tíðni 154-H samsæta þegar þessir þrír flokkar fjár
voru bornir saman. 154-H samsætan kom aldrei
fyrir íriðufé. Þessi arfgerð ertalin verndandi gegn
riðusmiti.
171-Q (gln) samsæta fannst hjá öllu fé sem rann-
sakað var en 171-R (arg) samsætan, sem erlendis
er talin vernda gegn riðusmiti, hefur enn ekki
fundist hér á landi (n=314).
Samantekt: Áhættuarfgerð og verndandi arf-
gerð hafa verið skilgreindar í íslensku sauðfé hvað
varðar næmi gegn riðusmiti. Hagnýtt gildi felst í
möguleikanum að útrýma riðu á íslandi með því
að nýta þessa vitneskju við kynbætur til þess að fá
fram fé með minnkað smitnæmi.
E-16. Bráðaofnæmi, loftborið, á Mið-
Norðurlandi
Magnús Ólafsson
Frá Heilsugœslustöðinni á Akureyrí, heimilis-
lœknisfrœði HÍ
Tilgangur: Könnun á helstu orsökum loftbor-
ins bráðaofnæmis, algengustu sjúkdómum sem
það veldur, aldursdreifingu og fleiri þáttum.
Efniviður og aðferðir: Athugaðir voru einstak-
lingar með grun um bráðaofnæmi og búsettir á
þjónustusvæði Heilsugæslustöðvarinnar á Akur-
eyri á tímabilinu 1988-1995. Gert var húðpróf
(prick-test) með stöðluðum fljótandi ofnæmis-
lausnum og var histamín notað til samanburðar.
Varðandi heymaura voru þó mæld ofnæmismót-
efni í blóði (RAST). Svörun 2 (hálfur styrkleiki
histamínsvörunar eða meira) var metið sem já-
kvætt svar í húðprófi og svörun 2 í RAST-flokki
einnig.
Niðurstöður: Rannsakaðir voru 582 einstak-
lingar og voru konur 338 (58,1%) en karlar 244
(43,5%). Alls reyndust 277 eða 48% vera með
jákvæð húðpróf eða RAST-próf. Helstu sjúk-
dómsgreiningar voru: Síkvef (perennial rhinitis)
279 (48%), þar af ofnæmi 121 (40,9%). Árstíða-
bundið kvef (seasonal rhinitis eða rhinoconjuncti-
vitis) 153 (26%), þar af ofnæmi 121 (79,1%),
Astma bronchiale 96 (16,5%), þar af ofnæmi 31
(32,3%). Einkenni frá öndunarvegum, greining
ekki örugg 56 (9,2%), þar af ofnæmi 11 (19,6%).
Helstu orsakir ofnæmis voru: Grasfrjó 169
(61%), kattarhár 122 (44%), birkifrjó (20%),
hundahár (18%), hestahár 35 (13%), húsryk-
maurar 27 (10%). Heymaur (einungis prófað hjá
þeim sem unnu með hey) - L. Destructor 17 af 55
(31%). 50% einstaklinga voru komin með fyrstu
einkenni ofnæmis við 15 ára aldur, 37% á aldrin-
um 16-34 ára og 13% 35 ára og eldri. Heymaurar
voru ofnæmisvaldur hjá 34% þeirra sem unnu
með hey. Þeir sem bjuggu í sveit voru með ofnæmi
gegn heymaurum í 27% tilvika en hjá þéttbýlisbú-
um sem unnu með hey (einkum hestamenn) voru
41% með ofnæmi gegn einum eða fleiri tegundum
heymaura.
Ályktun: Loftborið bráðaofnæmi er algengara
hjá yngri aldurshópum og helstu ofnæmisvaldar
eru fáir en lang algengastir eru grasfrjó og kattar-
hár. Þá er ofnæmi algengara hjá körlum en kon-
um. Heymaurar eru algeng orsök ofnæmis þeirra
sem vinna með hey og algengari í þéttbýli (hesta-
menn) en í sveit.
E-17. Eitrun af völdum metýlklóríðs
skoðuð í langtíma ferilrannsókn
Vilhjálmur Rafnsson*,**, Gunnar Guðmunds-
Frá *Vinnueftirlit ríkisins, **Háskóla íslands,
***taugadeild Landspítalans
Inngangur: Tilgangur rannsóknarinnar var að
athuga dánartíðni og krabbameinsnýgengi i hópi
sem varð fyrir metýlklóríðmengun fyrir 32 árum.
Aðferðir: I rannsóknarhópnum voru 24 menn
sem lifðu af bráða eitrun sem varð um borð í
togara í veiðiferð. Nokkrir skipverjar veiktust al-
varlega og einn dó úr metýlklóríðeitrun. Hásetar
urðu fyrir mestri mengun. Samanburðarhópur
var fimm sinnum stærri en rannsóknarhópur.
Fyrir háseta voru samanburðar einstaklingar
teknir úr skrá Lífeyrissjóðs sjómanna en fyrir yfir-
menn úr Skipstjóra og stýrimannatali og fyrir vél-
stjóra úr Vélstjóratali. Valdir voru næstu fimm úr
skránum sem fæddir voru á sama ári eða næsta ári
og sem höfðu verið til sjós á sama tíma og slysa-
mengunin varð. Rannsóknarhópur og saman-
burðarhópur voru bornir saman við Dánarmeina-
skrá og Krabbameinsskrá með tölvutengingu
kennitalna til að finna hverjir höfðu dáið eða
fengið krabbamein. Nákvæmnispróf Fishers og
Mantel-Haenszels jafna (M-H) voru notuð til að
reikna áhættuhlutföll.
Niðurstöður: Áhættuhlutfallið fyrir öll dánar-
mein fundið með Mantel-Haenszel jöfnu var 2,2
og 95% öryggismörkin (95% CI) voru 1,3-3,1.
Dánartíðni vegna hjarta- og æðasjúkdóma var há
(M-H=2,l, 95% CI=l,2-3,8). Þessi aukna dánar-
tíðni vegna hjarta- og æðasjúkdóma var áberandi
meðal háseta. Hjá þeim var áhættuhlutfallið
(RR) hækkað vegna allra dánarmeina (RR=2,5 ,
95% CI=l,0-5,7) og hjarta- og æðasjúkdóma
(RR=3,9, 95% 0=1,0-14,4).