Læknablaðið : fylgirit - 15.12.1996, Blaðsíða 75

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82/FYLGIRIT 34
75
samloðun á milli frumna en TNF-cv minnkaði að-
loðun við yfirborð ræktunarskála. Pegar IL-6 var
haft með TNF-a- mögnuðust þessi áhrif og auk
þess komu fram breytingar á frumulögun sem
komu líka fram ef IFN-y var haft með IL-6. Áhrif
cýtókínanna á frumufjölda voru metin með MTS-
litun. IFN-y og TNF-a ollu frumufækkun og voru
áhrifin meiri ef þau voru höfð saman. Ef IL-6 var
líka bætt við kom fram meðvirkni en það olli ekki
frumufækkun eitt sér. IFN-y og TNF-a- valda
apoptosu hjá mörgum frumutegundum og hafa
áhrif á tjáningu aðloðunarsameinda (integrina).
Það gæti útskýrt áhrif þeirra á aðloðun frumn-
anna og frumufækkun. Þetta verður kannað í þrí-
víðum frumuræktunum. TUNEL-litun verður
gerð fyrir apoptosu og ónæmislitun fyrir integrin-
um.
Við drögum þær ályktanir að boðefni ónæmis-
kerfisins, sem finnast í brjóstakrabbameinsvef,
geti haft áhrif á æxlisfrumur en eftir er að kanna
hvert orsakasamhengið er.
V-26. Óstöðugleiki litninga í eðlilegum
bandvefsfrumum í rækt
Ingibjörg Pétursdóttir*, Hrafnhildur Óttarsdótt-
ir*, Margrét Steinarsdóttir***, Sigrún Kristjáns-
dóttir**, Sigurborg Billich***, Helga M. Ög-
mundsdóttir*
Frá *Rannsóknarstofu KÍ í sameinda- og frumu-
líffrœði, **Rannsóknastofu HÍ í meinafrœði, ***
Rannsóknastofu HÍ í meinafræði, litningarann-
sóknadeild
Óstöðugleiki erfðaefnis er áberandi einkenni
illkynja frumna. Sumpart er þetta áunninn eigin-
leiki sem verður til á myndunarferli æxlisins en
einnig eru þekktir arfgengir gallar í viðgerðarferl-
um erfðaefnis. Slíkir erfðagallar, svo sem ataxia
telangiectasia, hafa í för með sér aukna tilhneig-
ingu til illkynja æxlisvaxtar. Við höfum notað safn
af bandvefsfrumuræktum úr fólki í ættum með
aukna tilhneiginu til að fá brjóstakrabbamein til
þess að kanna litningastöðugleika í rækt. Athug-
aðar voru ræktir frá 34 einstaklingum frá annarri
allt að 19. uppskiptingu. Gerð var litningagrein-
ing á hefðbundinn hátt og hvert sýni skoðað eftir
mismargar uppskiptingar. Jafnhliða var fylgst
með stöðu í frumuhring með flæðisjárgreiningu á
sýnum sem tekin voru daglega úr ræktum fyrstu
fimm dagana eftir sáningu og prófuð voru áhrif
efnaskiptaeitursins PALA og sveltis. Greinst
hafa litningabrengl í sýnum frá sjö einstaklingum
og var ekki að sjá að fjöldi uppskiptinga skipti
verulegu máli. Líklegt er að ein af þessum breyt-
ingum sé meðfædd. Fjórlitna frumur urðu meira
áberandi eftir sjö eða fleiri uppskiptingar og urðu
>4% í 16 sýnum. Vísbending er í þá átt að fjór-
litna frumur komi frekar fram í bandvefsfrumum
sem samkvæmt fyrri rannsóknum sýndu afbrigði-
legt skrið í collagenhlaupi. Stöku sýni virtust
skera sig úr með mikinn óstöðugleika og breyti-
lega litningagerð. Allmargar ræktir sýndu hækk-
un á S fasa frumuhrings eftir PALA meðferð eða
svelti, en erfitt er að sjá nokkurt samhengi við
litningabrengl. Pessi rannsókn hefur sýnt fram á
alltíð litningabrengl í rækt, en áður en niðurstöð-
ur eru túlkaðar frekar þarf að gera sams konar
athuganir í sýnum úr óskyldum samanburðarein-
staklingum.
V-27. P53 prótín tjáning í eðlilegri og
sjúkri munnslímhúð
Álfheiður Ástvaldsdóttir*, Peter Holbrook*, Jó-
hann Heiðar Jóhannsson**, HelgaM. Ögmunds-
dóttir***
Frá *tannlœknadeild HÍ, **Rannsóknastofu HÍ í
meinafrœði, ***Rannsóknarstofu KÍ í sameinda-
og frumulíffrœði
Ymsir sjúkdómar í munnslímhúð hafa verið
taldir hugsanlegir undanfarar illkynja æxlisvaxt-
ar, þar á meðal flöguþekjuþykknunar (hyper-
keratosis) og húðsjúkdómsins lichen planus (flat-
skæningur). Stökkbreytingar í æxlisbæligeninu
p53 eru einhverjar algengustu genabreytingar
sem finnast í illkynja æxlum. Prótínafurð stökk-
breytts p53 endist lengur í frumunni en eðlilegt
p53 prótín og greinist sem sterk kjarnalitun þegar
litað er með einstofna mótefni gegn p53 prótíni.
Hlutverk p53 er talið vera að bregðast við áreitum
sem valda skemmdum á erfðaefni. í þessari rann-
sókn var könnuð tjáning á p53 prótíni í 40 sýnum
úr munnslímhúð sem skiptust jafnt í fjóra flokka:
flöguþekjukrabbamein, flöguþekjuþykknun,
lichen planus og eðlileg slímhúð. Beitt var mót-
efnalitun með DO-7 einstofna mótefni og per-
oxíðasamerkingu. Af sýnum úr krabbameini
höfðu þrjú sterka tjáningu, tvö meðalsterka, eitt
veika og þrjú sýni voru neikvæð. Lichen planus
flokkurinn skiptist í fjögur sýni með meðalsterka
tjáningu og sex með veika tjáningu, af sýnum úr
flöguþekjuþykknun hafði aðeins eitt sýni meðal-
sterka tjáningu, þrjú sýndu veika tjáningu, sex
dreifða og eitt var neikvætt. Öll sýnin úr eðlilegri
slímhúð sýndu dreifða tjáningu en eðlilegar frum-
ur (til dæmis úr brjósti) sýna yfirleitt ekki p53
tjáningu nema eftir áreiti, svo sem geislun. í sýn-
um úr eðlilegri slímhúð og lichen planus var p53
tjáningin bundin við grunnlag þekjunnar en í sýn-
um úr flöguþekjuþykknun var tjáningin dreifðari
upp í efri lög. Greinilegt er að tjáning á p53 pró-