Sagnir - 01.06.2000, Blaðsíða 18

Tilvísanaskrá:
1 Grein þessi er unnin upp úr B.A. ritgerð minni sem fjallar um íslendinga
í Þriðja ríkinu. Þungamiðja þeirrar ritgerðar er Félag íslendinga í Þýska-
landi og starfsemi þess. Hún byggir að mestu á skjalasafni félagsins sem
Bjöm Kristjánsson forseti þess flutti til íslands að stríði loknu. Það er nú í
einkaeign. Sjá Hlynur Ómar Bjömsson: „íslendingar í Þriðja ríkinu. Starf-
semi og hugmyndafræði Félags íslendinga í Þýskalandi, 1934-1945." B.A.
ritgerð í sagnfræði við Háskóla íslands 2000. Lbs.-Hbs.
2 Sjá t.d. Ásgeir Guðmundsson: „Nazismi á íslandi. Saga Þjóðernishreyf-
ingar íslendinga og Flokks þjóðemissinna." Saga XIV (1976), bls. 5-68.
-Ásgeir Guðmundsson: Berlínar-blús. íslenskir meðreiðarsveinar og fórnar-
lömb þýskra nasista. Reykjavík, 1996. -Ásgeir Guðmundsson og Onundur
Bjömsson: Með kveðju frá Sankti-Bernharðshundinum. íslendingar í þjónustu
Þriðja ríkisins. Reykjavík, 1990. -Hrafn Jökulsson og Illugi Jökulsson: ís-
lenskir nasistar. Útgáfustaðar ekki getið, 1988. - Þór Whitehead: íslandsæv-
intýri Himmlers, 1935-1937. 2. útgáfa. Reykjavík,1988. -Snorri G. Bergsson:
„íslendingar í Waffen-SS." Mannlíf 17:1 (2000), bls. 34-41.
3 Margrét Jónasdóttir: / Babýlon við Eyrarsund. í félagsskap íslenskra stúd-
enta í Kaupmannahöfn 1893-1970. Reykjavík, 1996, bls. 47-48.
4 Skjalasafn Félags Islendinga í Þýskalandi (hér eftir SFÍÞ). Félagstilkynn-
ing frá forseta Félags Islendinga í Þýskalandi, 27. apríl 1944.
5 SFÍÞ. Magnús Z. Sigurðsson til Björns Kristjánssonar, 19. desember 1940.
6 SFIÞ. Björn Kristjánsson til Magnúsar Z. Sigurðssonar, 19. september
1941.
7 SFÍÞ. Lög Félags íslendinga í Þýskalandi, 1. janúar 1945.
8 SFÍÞ. Jón Leifs til Bjöms Kristjánssonar, 6. febrúar 1938. -Björn Kristjáns-
son til Jóns Leifs, 15. febrúar 1938.
9 SFÍÞ. Fundargerð aðalfundar F.Í.Þ., 17. júní 1938. -Björn Kristjánsson til
Magnúsar Z. Sigurðssonar 26. ágúst 1941 og 19. september 1941.
10 Sjá Lbs.-Hbs. Þjd. Smáprent. Blaðaúrklippur úr þýskum blöðum 1935-
1937. -SFIÞ. Félagstilkynning Félags íslendinga í Þýskalandi, september
1941.
11 Margrét Jónasdóttir: í Babýlon, bls. 171.
12 SFÍÞ. Vereinsmitteilung V.I.D. (félagstilkynning F.Í.Þ.), 16. desember
1940.
13 Kristján Albertsson: Margs er að minnast. Jakob F. Ásgeirsson skráði.
Reykjavík, 1986, bls. 157. -SFÍÞ. Vereinsmitteilung V.I.D. (félagstilkynning
F.Í.Þ.), janúar-febrúar 1941. Um Petsamoferð Esju má lesa í bók Vilhjálms
Finsen: Enn á heimleið. Reykjavík, 1956, bls. 27-42. Hann fjallar þar vand-
lega um undirbúning og skipulag ferðarinnar frá sjónarhorni sendiráðs-
manna í Stokkhólmi. Sjá einnig Margrét Jónasdóttir: í Babýlon, bls. 180-
184. Almennt um siglingar íslendinga á stríðsámnum má lesa í Gunnar
M. Magnúss: Virkið í norðri. III. Sæfarendur. Reykjavík, 1950.
14 SFÍÞ. Björn Kristjánsson til Árna Siemsen, 1. ágúst 1940. -Árni Siemsen
til Björns Kristjánsonar, 28. júlí 1940.
15 SFÍÞ. Eyþór Stefánsson til Björns Kristjánssonar, 30. janúar 1940.
-Félagstilkynning FÍÞ, 16. desember 1940.
16 SFÍÞ. Árni Siemsen til Björns Kristjánssonar, 18. september 1940.
17 SFÍÞ. Árni Siemsen til Björns Kristjánssonar, 2. desember 1940.
18 Nanna Rögnvaldardóttir: Ævi mín og sagan sem ekki mátti segja. Endur-
minningar Bjöms Sv. Björnssonar. Reykjavík, 1989, bls. 94.
19 SFÍÞ. Vereinsmitteilung V.I.D. (félagstilkynning F.Í.Þ.), janúar-febrúar
1941.
20 SFÍÞ. Félagstilkynning 19. desember 1942. Sjá einnig bréfaskriftir
Bjöms Kristjánssonar við Eichberg, fulltrúa norðurdeildar Þýska Ríkisút-
varpsins, 22. október 1942, 24. október 1942 og 29. október 1942 og Bjöm
Kristjánsson til Áma Siemsen, 19. febrúar 1945.
21 Ásgeir Guðmundsson: Bcrlínar-blús, bls. 176-179.
22 SFIÞ. Björn Kristjánsson til Jóns Leifs, 15. febrúar 1942.
23 SFIÞ. Vereinsmitteilung V.I.D.(Félagstilkynning F.Í.Þ.) janúar-febrúar
1941.
24 Nanna Rögnvaldardóttir: Ævi mín, bls 94.
25 SFÍÞ. Magnús Z. Sigurðsson til Sendiráðs íslands, Stokkhólmi, 29. júní
1942.
26 SFÍÞ. Magnús Z. Sigurðsson til Sendiráðs íslands, Stokkhólmi, 29. júní
1942 og Björn Kristjánsson til Sendiráðs íslands, Stokkhólmi, 14. júlí 1942.
27 SFÍÞ. Vilhjálmur Finsen til Magnúsar Z. Sigurðssonar, 4. júlí 1942 og
Þuríður Hallgrímsson, Sendiráði íslands í Stokkhólmi til Bjöms Kristjáns-
sonar, 21. júlí 1942.
28 SFÍÞ. Sendiráð íslands, Stokkhólmi til Sendiráðs íslands, Kaupmanna-
höfn, 12. nóvember 1942.
29 SFÍÞ. Magnús Z. Sigurðsson til Björns Kristjánssonar, 23. nóvember
1942 og 24. nóvember 1942.
30 SFÍÞ. Jón Krabbe til Bjöms Kristjánssonar, 5. desember 1942.
31 SFÍÞ. Jón Krabbe til Björns Kristjánssonar, 5. febrúar 1943.
32 SFÍÞ. Árni Siemsen til Björns Kristjánssonar, 7. apríl 1945.
33 Taylor, James og Shaw, Warren: The Penguin Dictionary of the Third
Reich. London, 1997, bls. 228-229.
34 SFÍÞ. Árni Siemsen til Björns Kristjánssonar, 2. desember 1940 og 20.
desember 1940.
35 SFÍÞ. Bjöm Kristjánsson til Sendiráðs íslands, Kaupmannahöfn, 29. jan-
úar 1943, Bjöm Kristjánsson til Sendiráðs íslands, Stokkhólmi, 23. nóvem-
ber 1943, Vilhjálmur Finsen til Bjöms Kristjánssonar, 26. nóvember 1943,
Bjöm Kristjánsson til Sendiráðs íslands, Stokkhólmi, 12. febrúar 1944 og
Vilhjálmur Finsen til Bjöms Kristjánssonar, 26. maí 1944.
36 SFÍÞ. Bjöm Kristjánsson til Áma Siemsen, 19. febrúar 1945.
37 SFÍÞ. Bjöm Kristjánsson til Áma Siemsen, 19. febrúar 1945.
38 SFÍÞ. Stjómarbréf forseta nr. 2/42, 22. október 1942 og Jón Krabbe til
Bjöms Kristjánssonar, 1. júlí 1942 og 23. júlí 1942.
39 SFÍÞ. Jón Krabbe til Bjöms Kristjánssonar, 21. nóvember 1942.
40 SFÍÞ. Jón Krabbe til Bjöms Kristjánssonar, 5. desember 1942.
41 SFÍÞ. Jon Leifs til Bjöms Kristjánssonar, 29. desember 1942.
42 SFÍÞ. Jón Leifs til Bjöms Kristjánssonar, 16. janúar 1942.
43 SFÍÞ. Jón Leifs til Bjöms Kristjánssonar, 20. febrúar 1943,1. mars 1943 og 5. mars 1943.
44 SFÍÞ. Bjöm Kristjánsson til Sendiráðs íslands, Kaupmannahöfn, 29. janúar 1943.
45 SFÍÞ. Jón Krabbe til Bjöms Kristjánssonar, 20. febrúar 1945.
46 SFÍÞ. Stjómarbréf forseta nr. 8/43,1. ágúst 1943.
47 SFÍÞ. Bjöm Kristjánsson til Áma Siemsen, 29. maí 1940.
48 SFÍÞ. Bjöm Kristjánsson til Jóns Leifs, 3. mars 1943.
49 SFÍÞ. Jón Leifs til Bjöms Kristjánssonar, 20. febrúar 1943.
50 SFIÞ. Bjöm Kristjánsson til Magnúsar Z. Sigurðssonar, 27. júlí 1943.
51 Morgunblaðið 10. júlí 1945.
52 SFÍÞ. Sveinn Bergsveinsson til Magnúsar Z. Sigurðssonar, 29. nóvember 1943.
53 SFÍÞ. Sveinn Bergsveinsson til Magnúsar Z. Sigurðssonar, 21. desember 1943.
54 Morgunblaðið 22. september 1945.
55 Morgunblaðið 22. september 1945.
56 SFIÞ. Félagstilkynning frá forseta Félags íslendinga í Þýskalandi, Hamborg, 27. mars
1944.
57 SFÍÞ. Vereinsmitteilung V.I.D. (Félagstilkynning F.Í.Þ.), janúar-febrúar 1941.
58 SFÍÞ. Bjöm Kristjánsson til Sendiráðs íslands, Kaupmannahöfn, 30. apríl 1942.
59 SFÍÞ. Jón Krabbe til Bjöms Kristjánssonar, 4. maí 1942.
60 SFÍÞ. Bjöm Kristjánsson til Sendiráðs íslands, Stokkhólmi, 14. júlí 1942 og Bjöm Krist-
jánsson til Sendiráðs Svíþjóðar, Berlín, 6. júlí 1942.
61 SFÍÞ. Bjöm Kristjánsson til Magnúsar Z. Sigurðssonar, 25. júní 1942 og Magnús Z. Sig-
urðsson til Bjöms Kristjánssonar, 23. nóvember 1942.
62 SFÍÞ. Félagstilkynning frá forseta Félags íslendinga í Þýskalandi, Hamborg, 27. apríl
1944.
63 SFÍÞ. Tilkynning frá sendiráði íslands í Kaupmannahöfn, 4. júní 1945.
64 Morgunblaðið 6. júlí 1945 og 10. júlí 1945.
65 SFÍÞ. Bjöm Kristjánsson til Magnúsar Z. Sigurðssonar, 26. ágúst 1941 og 19. septem-
ber 1941.
66 SFÍÞ. Stjómarbréf frá forseta FÍÞ, 6. júní 1944. Deildarformenn vom skipaðir þeir
Magnús Z. Sigurðsson í Leipzig, Stefán Bjamason í Berlín, Jóhannes Zoéga verkfræðing-
ur í Múnchen og Barón Hans von Jaden í Vínarborg.
67 SFÍÞ. Magnús Z. Sigurðsson til Bjöms Kristjánssonar, 27. október 1942.
68 SFÍÞ. Magnús Z. Sigurðsson til Björns Kristjánssonar, 27. október 1942.
69 SFÍÞ. Björn Kristjánsson til Sveins Bergsveinssonar, 6. nóvember 1942.
70 SFÍÞ. Bjöm Kristjánsson til Sveins Bergsveinssonar, 6. nóvember 1942.
71 SFIÞ. Bjöm Kristjánsson til Magnúsar Z. Sigurðssonar, 6. nóvember 1942.
72 SFÍÞ. Jón Leifs til Bjöms Kristjánssonar, 14. mars 1943.
73 SFÍÞ. Bjöm Kristjánsson til Magnúsar Z. Sigurðssonar, 21. mars 1943.
74 Sveinn Bergsveinsson: „Frá íslendingum í Þýskalandi." Frón 1:3 (1943), bls. 186-187.
75 SFIÞ. Magnús Z. Sigurðsson til Bjöms Kristjánssonar, 23. mars 1943.
76 SFÍÞ. Björn Kristjánsson til Áma Siemsen, 28. febrúar 1945 og Ámi Siemsen til Björn
Kristjánssonar, 7. apríl 1945.
77 SFÍÞ. Jón Leifs til Bjöms Kristjánssonar, 23. apríl 1943.
78 SFÍÞ. Jón Leifs til Bjöms Kristjánssonar, 1. mars 1943.
79 SFÍÞ. Magnús Z. Sigurðsson til Björns Kristjánssonar, 16. júlí 1942.
80 Hrafn Jökulsson og Illugi Jökulsson: íslenskir nasistar, bls. 307-308. Um Flokk þjóðem-
issinna og Þjóðernishreyfingu íslands sjá Ásgeir Guðmundsson: „Nazismi á Islandi."
Saga XIV (1976), bls. 5-68.
81 SFÍÞ. Magnús Guðbjömsson til Bjöms Kristjánssonar, 8. ágúst 1942. [Skáletrun í fmm-
heimild.]
82 SFÍÞ. Meðlimaskrá 1. ágúst 1944.
83 SFÍÞ. Frjettabréf til meðlima F.Í.Þ., 28. febrúar 1945.
84 SFÍÞ. Meðlimaskrá [1934-1937].
85 Sjá Arthúr Björgvin Bollason: Ljóshærða villidýrið. Arfur íslendinga í hugarheimi nasism-
ans. Reykjavík, 1990.
86 SFÍÞ. Frjettabréf til meðlima F.Í.Þ., 28. febrúar 1945 og Bjöm Kristjánsson til Áma
Siemsen, 19. febrúar 1945.
87 SFÍÞ. Dr. Reinhard Prinz til Björns Kristjánssonar, 19. febrúar 1945.
88 Snorri G. Bergsson: „Aríaspekin á íslandi." Heimasíða Snorra G. Bergssonar
(http://notendur.centmm.is/~snorrigb/history.htm). Um hugmyndir íslendinga um
kynþætti og kynbætur má lesa í Unnur B. Karlsdóttir: Mannkynbætur. Hugmyndir um
bætta kynstofna hérlendis og erlendis á 19. og 20. öld. Reykjavík, 1998. -Unnur B. Karlsdótt-
ir: „„Kynbætt af þúsund þrautum." Um mannkynbótastefnu í skrifum íslenskra manna."
Skírnir, 172 (haust 1998), bls. 420-448. - Þór Whitehead: „Kynþáttastefna íslands." Lesbók
Morgunblaðsins, 13. janúar 1974.
89 SFÍÞ. Tilkynning frá F.Í.Þ. til Hans von Jaden, 11. júlí 1944.
90 Sjá Snorri G. Bergsson: „íslendingar í Waffen-SS".
91 SFÍÞ. Bjöm Sv. Bjömsson til Björns Kristjánssonar, 1. mars 1942, 7. mars 1942, 21. apr-
íl 1942,27. apríl 1942,2. ágúst 1942,12. september 1942 og 21. september 1942. Sjá til sam-
anburðar Nanna Rögnvaldardóttir: Ævi mín, sérstaklega bls. 103-121. Ég hef fjallað um
þennan feril Bjöms og fleiri íslendinga í óbirtri námsritgerð: Hlynur Ömar Bjömsson:
„SS-Freiwilliger. íslenskir sjáfboðaliðar í Waffen SS." Handrit í eigu höfundar.
92 SFÍÞ. Bjöm Sv. Bjömsson til Bjöms Kristjánssonar, 2. ágúst 1942.
93 Hlynur Ómar Bjömsson: „SS-Freiwilliger".
94 Ásgeir Guðmundsson fjallar vandlega um feril Bjöms í Danmörku í bók sinni Berlín-
ar-blús.
95 SFÍÞ: Adolf Hitler til Félags íslendinga í Þýskalandi, 15.05.1939.
96 í Þýskalandi taldi Bjöm vera 57 meðlimi og 3 heiðursmeðlimi. í Hamborg vom 17, í
Leipzig 8, í Berlín 9, aðrir í öðmm borgum. Á íslandi sagði hann vera 60 meðlimi og 2
heiðursmeðlimi. SFÍÞ. Bjöm Kristjánsson til Magnúsar Z. Sigurðssonar, 29. júní 1943.
97 SFÍÞ. Bjöm Kristjánsson til Magnúsar Z. Sigurðssonar, 29. júní 1943 og Bjöm Kristjáns-
son til Gestapo, 15. júlí 1943; Stjómarbréf frá forseta nr. 8/43,1. ágúst 1943.
98 SFÍÞ. Magnús Z. Sigurðsson til Bjöms Kristjánssonar, 23. mars 1943.
99 Áhlén, Carl-Gunnar: Jón Leifs. Tónskáld í mótbyr. Helga Guðmundsdóttir þýddi.
Reykjavík, 1999, bls. 104.
100 SFIÞ. Bjöm Kristjánsson til Magnúsar Z. Sigurðssonar, 19. febrúar 1945.
101 SFÍÞ. Ámi Siemsen til Bjöms Kristjánssonar, 7. apríl 1945.
102 SFÍÞ. Félagstilkynning frá forseta Félags íslendinga í Þýskalandi, Hamborg, 27. apr-
fl 1944.
103 SFÍÞ. Bjöm Kristjánsson til Martin Bartels, 27. mars 1945 og Martin Bartels til Björns
Kristjánssonar, 16. apríl 1945 og 18. aprfl 1945.
104 Morgunblaðið, 10. júlí 1945.
105 Morgunblaðið, 10. júlí 1945.
16