Félagsbréf - 01.07.1957, Blaðsíða 113

FÉLAGSBRÉP
lli
Fáar þjóðir munu jafn forvitnar og hnýsnar um sögu sína
og íslendingar, og eru til þess ýmsar ástæður. Fyrst og fremst
er það þó sennilega smæð þjóðarinnar og fámenni alla tíð, sem
þessum áhuga veldur. Fámennri þjóð er löng saga dýrmætari
en fjölmennri, því að sagan reisir við þá, sem látnir eru, með
nokkrum hætti, og menn líta ekki aðeins til líðandi stundar og
lifandi manna, heldur einnig fyrri tíma og genginna kynslóða.
Fer vel, meðan þetta tvennt helzt í hendur. fslendingar standa
hér að því leyti vel að vígi, að þeir eiga skráða sögu frá mörg-
um öldum, en að öðru leyti eru þeir þjóða fátækastir, þegar
kemur til sýnilegra og áþreifanlegra minja og mannaverka. Áhugi
á því litla, sem geymt er af slíku tæi, er þó mikill og almennur,
og mun doktorsritgerð Kristjáns Eldjárns, Kuml og haugfé úr
heiðnum sið á íslandi, styðja að þessum áhuga ekki lítið um
mörg ókomin ár.
Bók Kristjáns Eldjárns er auðvitað fyrst og fremst vísinda-
leg rannsókn á efni því, sem hún fjallar um, og hefur höfundur
hennar hlotið makleg laun síns afreks fyrir vísindanna dóm-
stóli, og verður hér ekki fjölyrt um þessa bók frá því sjónarmiði.
Það er ekki mörgum gefið að rita vísindabækur þannig, að
þær „gangi í fjöldann", eins og það er kallað. Hjá flestum höf-
undum verður annað hvort sjónarmiðið algerlega drottnandi. Það
er einn ágætasti kostur þessarar bókar, að hún er, þrátt fyrir
vísindalegt handbragð aðgengileg hverjum meðalgreindum al-
þýðumanni, sem á annað borð hefur áhuga á sögu lands síns
og arfleifð þeirri, sem okkur hefur verið skilað sýnilegri frá
fyrstu öldum Islandsbyggðar.
Margir munu minnast frá barnæsku staða úr nágrenni sínu,
þar sem hetjur fornaldar áttu að vera heygðar og samkvæmt
sögnum sitja í haugi yfir auði sínum og ágætum vopnum, aftur-
gengnar, harðsnúnar og illvígar, ef nokkur gerðist svo djarfur
að rjála við legstaði þeirra.
Á síðari tímum hafa ýmsir þessara kumlbúa komið fram í
dagsljósið úr fylgsnum jarðar, að vísu yfirlætisminni og fátæk-
ari en þeir voru í hugum alþýðu manna áður fyrr, og það er
uppblástur landsins og (því miður) hin tilfinningalausu og mis-