Milli mála - 01.01.2010, Blaðsíða 14
og flest önnur verk sem snúið var á norrænu á þessu tímabili stakk
Sagan um gralinn allrækilega í stúf við norræna sagnaritun 13. aldar.
Þýðandinn, sem er óþekktur, stóð andspænis sama vandamáli og
þýðendur nú á dögum. Hlutverk þeirra felst ekki einungis í að þýða
verk af einu tungumáli yfir á annað heldur þurfa þeir einnig að hafa í
huga hvort þau orð og hugtök sem bregður fyrir í frummáli eigi sér
hliðstæður í því tungumáli sem þýtt er á og hvort sá menningar-
heimur og hugmyndafræði sem textinn sprettur upp úr séu skiljanleg
þeim lesendahópi sem hann er ætlaður.
Þær riddarasögur sem kenndar eru við artúr konung voru ekki
trúverðugar frásagnir í sagnfræðilegum skilningi; söguhetjurnar
sem þar voru settar á svið voru sjaldan sögulegar og auk þess voru
verkin uppfull af alls kyns furðum enda efniviður þeirra að stórum
hluta sóttur í brunn bretónskra þjóðsagna og kvæða sem flutt voru
við hirðir konunga og aðalsmanna. Þessar sögur nutu mikilla vin-
sælda og þýðingar á þeim urðu til þess að Íslendingar hófust handa
við að semja sínar eigin riddarasögur. Óhætt er að segja að þýðing-
arstarf á miðöldum hafi haft mikil áhrif á íslenska bókmenningu.11
Það er þó ekki síst vegna bretónska efniviðarins að Chrétien de
Troyes var umhugað um að sögur hans væru vel samsettar; hann
vildi að verk sín stæðu framar kvæðum og frásögnum farand-
söngvara og sagnamanna. Það kemur skýrt fram í riddarasögunni
Erec og Enide sem var líklega samin um 1170.12 Chrétien lýsti því
til að mynda yfir í inngangsorðum sínum að Perceval eða Sögunni
um gralinn að hann ætlaði sér að skrifa bestu sögu sem samin hefði
verið við konunglega hirð.13 Í þeim tilgangi að auka gildi og trú-
verðugleika Sögunnar um gralinn greip Chrétien til ýmissa ráða. Í
inngangi tilgreinir hann að verkið sé samið fyrir Filippus greifa af
Flandri og hann segist styðjast við bók sem Filippus hafi fengið
honum. Sögumaður lætur alloft í sér heyra í verkinu, tjáir sig um
það sem er að gerast í frásögninni og vísar nokkrum sinnum í fyrr-
nefnda bók. Lýsingar á umhverfinu eru raunsæjar og endurspegla
uM ÞýðIngu Og EnDurrITun Í SöGUNNI UM GRALINN Og PARCEVALS SöGU
14
11 Ástráður Eysteinsson, Tvímæli, bls. 47–48. Sjá einnig Íslensk bókmenntasaga, ritstj.
Vésteinn Ólafson, reykjavík: Mál og menning, 1. bindi 1992, bls. 411–479, og 2. bindi
1993, bls. 179–217. um frumsamdar riddarasögur, sjá einnig gott yfirlit Matthews Driscoll,
„Late Prose Fiction (lygisögur)“, A Companion to Norse-Icelandic Literature and Culture,
útg. rory McTurk, Oxford: Blackwell, 2005, bls. 190–204.
12 Chrétien de Troyes, Érec et Énide, Œuvres complètes, bls. 3, l. 9–18.
13 Chrétien de Troyes, Perceval eða Sagan um gralinn, bls. 44.
Milli mála 2011_Milli mála 1-218 6/28/11 1:38 PM Page 14